________________
શ્રી સુપ્રતિબદ્ધસૂરિજી સુધીના પ્રભાવક જૈન ઇતિહાસનું પણ વિહંગાવલોકન કર્યા વિના ન જ ચાલે !
કલિંગ ચક્રવર્તી મહારાજા ખારવેલ જૈન શાસનની જે સેવા કરી ગયા, એમાં આ બે સૂરિવારોની પ્રભાવક નિશ્રાનો ફાળો ઘણો મોટો હતો. આઠમી પાટ પરંપરા સુધી નિગ્રંથગચ્છ તરીકે ઓળખાતો રહેલો એ શ્રમણ સંઘ આ બે આચાર્યોના કાળમાં કોટિગચ્છ તરીકે પ્રસિદ્ધ બન્યો. આ બંને આચાર્યો એ સૂરિમંત્રનો કરોડવાર જાપ કર્યો હતો, આવી અજોડ આરાધનાના કારણે ત્યારથી એ પાટ-પરંપરાનો શ્રમણ સંઘ કોટિગચ્છનું નવું નામાભિધાન પામ્યો.
પ્રથમ નંદ પછી ક્રમશઃ થયેલા આઠ નંદોના રાજ્ય કાળનું વિહંગાવલોકન કંઈક આવું છે.
બીજા નંદ મહાનંદીનો રાજ્યકાળ અઢાર વર્ષનો રહ્યો. તેમના પુત્ર મહાનંદે ત્રીજા નંદ તરીકે મગધનું સામ્રાજ્ય સાડત્રીસ વર્ષ સુધી ભોગવ્યું. ચોથા નંદ તરીકે સુમાલીનું શાસન મગધ ઉપર ત્રણ વર્ષ રહ્યું. બૃહસ્પતિ મિત્રે પાંચમા નંદ તરીકે ત્રણ વર્ષ મગધ ઉપર રાજય કર્યું. ધનનંદે છઠ્ઠી નંદ તરીકે ચાર વર્ષ મગધનું રાજ્ય સંભાળ્યું. સાતમા આઠમા નંદ તરીકે બૃહદર્થ અને સુદેવે છ વર્ષ રાજ્ય કર્યું.
આઠમા નંદના સમયે કલિંગ જંગ ખેલાયો. મહારાજા શ્રેણિકથી માંડીને આજ સુધીના રાજાઓએ કલિંગને સ્વતંત્ર રહેવા દેવામાં જ ગૌરવ અનુભવ્યું હતું. પણ આ રાજા અત્યંત લોભી હતો તેથી વિરોચન નામના બ્રાહ્મણ મંત્રીથી પ્રેરિત થઈને એણે કલિંગની સામે યુદ્ધ જાહેર કર્યું. કલિંગાધિપતિ ચંડરાયે કલિંગની કીર્તિ અણનમ રાખવા ભરચક પ્રયાસો કર્યા પણ એમાં એઓ ફાવી ન શક્યા. નંદે કલિંગ પર વિજય મેળવીને એની સ્વતંત્રતા જ નહિ, સમૃદ્ધિ પણ લૂંટી. આટલાથી પણ એ ધરાયો નહિ, કુમારગિરિ પર શ્રેણિક રાજાએ બંધાવેલા મંદિરમાંથી એણે
કલિંગ-જિન” તરીકે પ્રખ્યાત બનેલી એક સુવર્ણ મૂર્તિનું પણ અપહરણ કર્યું. અને પોતાની કારકિર્દી પર કાજળનો કુચડો ફેરવ્યો. નવમા નંદ
૨૬
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
~~~~~~~~~~~~ મહારાજા ખારવેલ
