________________
પણ આવી શકતો નહોતો. આજ કારણે ત્યારે કલિંગનો આશ્રય પામીને કેટલાય તપસ્વીઓ અને સાધકો કોઈ જાતની રોકટોક વિના પોતાના માર્ગે આગળ વધી શકતા હતા.
મહારાજા શ્રેણિકનું જીવન ધર્મપરાયણ હતું. છતાં જીવનનાં પાછલા વર્ષોમાં પૂર્વ ભવના કોઈ પાપ ઉદયમાં આવ્યા અને એથી સગો દીકરો કોણિક જ દુશ્મન બન્યો. એણે પિતા શ્રેણિકને જેલના સળિયા પાછળ ધકેલી દીધા. પરંતુ ધર્મનું ધાવણ પીને પુષ્ટ થયેલા મહારાજા શ્રેણિક એ જેલને જ મહેલ માણવાની સમતાના સ્વામી સાબિત થયા. એથી એક દહાડો કોણિકને સાચી પરિસ્થિતિનો ખ્યાલ આવતા જ એની આંખ ઉઘડી. એમાંથી બોર બોર જેવડાં મોટા આંસુઓ ટપકવા માંડ્યા અને એ કૌણિક ખભે કુહાડો નાખીને જેલના સળિયા તોડીનેય પિતા શ્રેણિકને જેલમુક્ત કરવા દોડ્યો. પણ વિધિના વિધાન વિચિત્ર હતા ! દીકરા કોણિકને કુહાડો લઈને આવતો જોતા જ શ્રેણિક વિચારી રહ્યા : શું આજે મારી હત્યા કરીને આ કોણિક “પિતૃ-હત્યા”ના કલંકને સગે હાથે કપાળે ચોડશે?
આ વિચારની વીજના સંસ્પર્શ રાજવી શ્રેણિકનું પુત્ર-વાત્સલ્ય ઝણઝણાટી અનુભવી રહ્યું અને મનોસૃષ્ટિને મહાવીરમય બનાવીને, વીંટીમાં રહેલા હીરાને ચૂંસીને એમણે દેહત્યાગ કર્યો. આ બલિદાન એળે ન ગયું. રોજના સો સો હંટરો ફટકારવા છતાં જેનો પિતા પરનો દ્વેષ શમતો નહોતો, એ કોણિક પિતા-શ્રેણિકના એ નિમ્પ્રાણ દેહને પશ્ચાતાપપૂર્વક ભેટી પડ્યો. એના અંતરમાંથી વલોવાતી વાણી દ્વારા નીકળતો ક્ષમા-પ્રદાનનો ધ્વનિ પડઘા પાડી રહ્યો, પણ એ ક્ષમાધ્વનિ પ્રતિધ્વનિ મેળવી ન શક્યો. કારણ કે રાજવી શ્રેણિકના દેહ-પિંજરમાંથી આતમનો હંસલો તો એ જ વખતે ઊડી ગયો હતો. જે પળે એમણે હીરો ચૂસ્યો હતો !
પિતા-શ્રેણિકનું આ મૃત્યુ કોણિકના કાળજાને દિવસો સુધી વલોવતું રહ્યું. રાજગૃહીના મહેલો, રાજમાર્ગો અને બજારો આદિને જોતા જ
૧૨
-૧૨૧૨૨૦૧૦૧૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦ મહારાજા ખારવેલ
