________________
(૫૪) દ્રવ્યનો ઉચ્ચસ્તરીય ધર્મક્ષેત્રમાં વિનિયોગ કરી શકાય, પણ ઉચ્ચ સ્તરીય ધર્મક્ષેત્રના વિનિયોગ કરી શકાય, પણ ઉચ્ચસ્તરીય વિનિયોગ ન કરી શકાય. એ પ્રકારની અનેકવિધ વિશદ સમજો શ્રી સંઘને મળતી રહે, તે શુભ આશયથી લગભગ આઠસો વર્ષ પહેલાં પ. પૂ. તપાગચ્છીય આ. શ્રી રત્નશેખરસૂરીશ્વરજી મહારાજે રચેલ “શ્રી શ્રાદ્ધવિધિ” ગ્રંથ અને વિ. સં. ૧૭૭૪માં પ. પૂ. તપાગચ્છીય -ઉપાધ્યાય શ્રી લાવણ્યવિજયજી મહારાજે રચેલ ‘‘દ્રવ્યસપ્તતિકા” આદિ ધર્મગ્રંથોમાં જણાવેલ નિયમો અનુસાર જે ધાર્મિક તંત્રનું સંચાલન કરવું પરમતમ હિતાવહ છે.
જીવદયાક્ષેત્રના દ્રવ્યનો સુવિનિયોગ માત્ર તિર્ય. જીવોની એટલે કીડી-મકોડા-પશુ-પક્ષી-બળદ-ગાય-ભેંસ-કૂતરા આદિ મૂક જીવોની સુરક્ષા તેમજ ઘાસચારો અને રોટલા આદિ ખવરાવવા માટે કરવાનો હોય છે. જીવદયાનું દ્રવ્ય અનુક... માનવજાતિને જાણ ન અપાય.
અનુકમ્પાક્ષેત્રનું દ્રવ્ય માત્ર દુઃખી-અપંગ-અને રોગાદિથી ઘેરાયેલા તેમ જ મત્સાદિની હત્યા, અને પશુઓ નાદિનો વધ ન કરતા હોય, અથવા હવે પછી માછલા આદિ ન પકડવાની, અને પશુવધ ન કરવાની આજીવન માટે પ્રતિજ્ઞા કરે, તો તેવા દુઃખી માનવોને સહાયતા કરવા માટે આપી શકાય. અનુકપાત્રીય-દ્રવ્ય કીડી-મંકોડા, પશુ-પક્ષી કે બળદ-ગાય-ભેંસ આદિ અર્થે ન વપરાય. એટલા જ માટે શાસ્ત્રકારે જીવદયા અને અનુકમ્પા એ બે ભિન્ન ક્ષેત્રો જણાવ્યા છે.
સમસ્ત જીવસૃષ્ટિનું મૂળભૂત સ્થાન એટલે વિશ્વમાં સહુથી નિમ્નમાં નિમ્ન સ્તરીય સ્થાનને સર્વજ્ઞ ભગવંતો અસાંવ્યવહારિક સૂક્ષ્મનિગોદરૂપે જણાવેલ છે. તે સ્થાનમાં રહેલ જીવસૃષ્ટિને વિશ્વમાં આકરામાં આકરું જે વ્યક્ત દુઃખ હોય, તેના કરતાં પણ અનંતાનંત
