________________
(૧૮૧)
દેવદ્રવ્ય ચોરીને નાસી જતો હતો, તેવામાં ચોરોએ તેને પકડીને પારસી દેશમાં ઢંચ્યો, ત્યાં તેના લોહીથી વસ્ત્ર રંગવા લાગ્યા, તેથી ત્યાંથી પણ તે નાશી ગયો. અને સમુદ્ર ઊતરીને માર્ગ ઉપર ચાલતો હતો. તેવામાં કોઈ એક ગામની સમીપમાં માસ ઉપવાસી એક મુનિવર આવતા હતા, તેમને લાકડીથી ત્રણવાર મારીને પૃથ્વી ઉપર પાડી નાખ્યા. મુનિવર કાળધર્મ પામ્યા. તે જોઈને સોમ ભયથી નાસવા ગયો. તેટલામાં રાજપુરુષોએ તેને પકડ્યો. પરંતુ શ્રાવકોએ દયાથી તેને છોડાવ્યો. ત્યાંથી સોમ નાસીને અરણ્યોમાં જતો હતો. ત્યાં રસ્તામાં એ દાવાનળથી બળીને મરીને સાતમી નરકે ગયો, ‘ઋષિ હત્યાનું પાપ તત્કાળ ફળે છે.'' ત્યાં તેત્રીશ સાગરોપમ જેટલાં આયુષ્ય મહાકષ્ટ ભોગવીને ઘોર સંસારમાં પડયો. અનેક જન્મમાં અટન કરીને અંબર નામના ગામમાં કૌશિક નામે ખેડૂત થયો. પટેલને ઘરે કામ કરવા રહ્યો. એકદા ખેડૂતોને માટે ખાવાનું લઈને તેમને આવા જાય છે. તેટલામાં રસ્તામાં સન્મુખ આવતા માસોપવાસી મુનિને જોઈને તેને આહાર વહોરવાની વિનંતી કરી. તેણે પૂર્વે સમુદ્રપા રાજા પાસેથી દરેક વર્ષે બબ્બે યાત્રાનું ફળ માગી લીધું હતું. તે પુણ્ય થી તેની આવી ભાવના થઈ. પછી મુનિએ કહ્યું કે—‘આ ભોજન લવાથી વાપરનારને અન્તરાયકર્મ બંધાય. માટે તે મારે પે નહીં.'' તે સાંભળીને કૌશિક બોલ્યો- ‘‘આજે હું ઉપવાસ કરીને પણ મારું ભોજન આપીશ. માટે આપ કૃપા કરીને ગ્રહણ કરો.’’ તેના આગ્રહથી મુનિવરે આહાર વ્હોર્યો. પછી કૌશિકે મુનિ પાસે ઉપવાસનું પ્રત્યાખ્યાન તથા પ્રાણી હિંસાનો ત્યાગ કરીને જાણે રાજ્ય પ્રાપ્ત કર્યું હોય, તેવો આનંદ પામ્યો. આ પ્રમાણે સત્કર્મ ઉપાર્જન કરીને તે ભદ્ર આશયવાળો કૌશિક મરીને ચિત્રકૂટગિરિ ઉપર ચિત્રપુરીમાં ચંદ્રાદિત્ય નામનો રાજા થયો. તે શુદ્ધ દયારૂપ પુણ્યના પ્રભાવથી નીરોગી અને કામદેવના સમાન સ્વરૂપવાળો
