Page Text
________________
સમયસાર દર્શન પ
ણ (૬) અહીં દ્રવ્ય દૃષ્ટિમાં ચૌદેય ગુણસ્થાનોને અશુદ્ધ કહી ગૌણ કરી વ્યવહાર, અભૂતાર્થ,
અસત્યાર્થ, ઉપચાર છે એમ કહેલ છે. ત્રિકાળી દ્રવ્યમાં એ અવસ્થાઓ નથી. દ્રવ્યમાં
તો અશુદ્ધતા છે જ નહીં. પર્યાયમાં છે તે દ્રવ્યદૃષ્ટિમાં ગૌણ થઈ જાય છે. (૭) આત્મામાં બે પ્રકારઃ (૧) ત્રિકાળી સ્વભાવ ભાવ. (૨) એક વર્તમાન પર્યાયભાવ.
ત્રિકાળી સ્વભાવ જે જ્ઞાયકભાવ તે કદીય પ્રમત-અપ્રમત એવાચૌદ ગુણસ્થાનના ભેદરૂપ થયો જ નથી, નિરંતર જ્ઞાયકપણે શુદ્ધ રહ્યો છે.
માટે વર્તમાન પર્યાયનેગૌણકરીએવાશુદ્ધ શાયકને દૃષ્ટિમાં લેવોતે સમ્યગ્દર્શન અને જાણવો તે સમ્યજ્ઞાન છે. આ વીતરાગ માર્ગની મૂળ વાત છે. દ્રવ્યમાં તો અશુદ્ધતા નથી, પણ દ્રવ્ય દૃષ્ટિમાં પણ અશુદ્ધતા નથી. પર્યાય પરથી નજર ખસેડી લઈ, જ્ઞાયક સ્વભાવની દૃષ્ટિ કરે તો કાર્ય થાય. તું જ્ઞાયક મહાપ્રભુ છો, તેમાં દૃષ્ટિ એકાગ્ર કરવી એ ભક્તિ છે અને
એ મોક્ષમાર્ગ છે. (૯) વર્તમાન પર્યાયમાં અશુદ્ધતા છે, વસ્તુ પોતે અશુદ્ધપણે થઈ નથી. (૧૦) વસ્તુ જે આત્મા છે તેમાં અનંત અનંત ગુણો છે, ગુણોમાં વિકાર થાય એવો ભાવ
નથી, પણ પરના લક્ષે પર્યાય વિકારી થાય છે. (૧૧) “જે પોતે પોતાથી સિદ્ધ હોવાથી પોતે પોતાથી સત્તારૂપ વસ્તુ હોવાથી “અનાદિ
સત્તા રૂપ છે” અનાદિ હોવારૂપ છે. પર્યાય તો થાય ને જાય – પણ વસ્તુ જે રાગથી
પૃથક છે એ તો અનાદિ સત્તારૂપ છે. અનાદિ-અનંત એવી વસ્તુ છે. (૧૨) નિત્ય ઉદ્યોત્તરૂપ હોવાથી વર્તમાનમાં કાયમ રહેનારો હોવાથી “ક્ષણિક નથી.
વર્તમાનમાં તે ઉદ્યોત્તરૂપ પ્રગટ છે. એમ રાગથી ભિન્ન અને સ્વભાવથી અભિન્ન એવી શુદ્ધ વસ્તુ-ચીજ વર્તમાનમાં પ્રગટરૂપ હોવાથી “ક્ષણિક નથી, પરંતુ એ તો
ધ્રુવ છે. (૧૩) સ્પષ્ટ છે. સ્પષ્ટ, પ્રગટ, પ્રત્યક્ષ એ તો પ્રત્યક્ષ પ્રકાશમાન છે. વર્તમાનમાં પ્રત્યક્ષ
જણાય એવી એ જ્યોતિ છે. એવો જે જ્ઞાયક એક ભાવ છે. (૧૪) દ્રવ્ય દૃષ્ટિ શુદ્ધ છે. દ્રવ્ય દૃષ્ટિ એટલે વસ્તુ સ્વભાવથી જોતાં દ્રવ્ય શુદ્ધ છે અને એની
દૃષ્ટિ કરતાં જે દ્રવ્ય દૃષ્ટિ પ્રગટ થઈ તે પોતે પણ શુદ્ધ છે અને શુદ્ધ દ્રવ્ય તે એનું ધ્યેય છે.
(૩૪) –
| SR No. | 006042 |
| Book Title | Samaysara Darshan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ramniklal Savla |
| Publisher | Anandji Kalyanji Pedhi |
| Publication Year | |
| Total Pages | 248 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 18 MB |