Page Text
________________
t ey
નામાં ઘણા કાળ રહી શકે છે, અને એજ ગાથાના ઉત્તરાધમાં કહ્યું કે એક સરખી અવગાહનામાં પુદ્ગલા જેટલા કાળ ટકી શકે છે તેના કરતાં એકજ ક્ષેત્રમાં ઘણા આછા કાળ ટકી શકે છે. ( એ પ્રમાણે પૂર્વાધ માં અને ઉત્તરાર્ધમાં એકજ વસ્તુ સ્વરૂપને દર્શાવનાર એ ભાવ કહ્યા છે. ) તેા અહિં પ્રશ્ન એ છે કે એ પ્રમાણે ક્ષેત્રમાં અલ્પ કાળ અને અવગાહનામાં વધુ કાળ ટકવાનું કારણ શું? તેમજ અવગાહનાના કાળ કરતાં ક્ષેત્રકાળ અલ્પ કેમ ? તેનું કારણ દર્શાવનારી આ ગાથા કહેવાય છે.
',
गाणबद्धा, खित्तद्धा अक्किया वबद्धाय न च श्रोगाहणकालो, खित्तद्धामित्त संबद्धो ॥ ४ ॥
ગાથાર્થ:—ક્ષેત્રાદ્ધા તે અવગાહના સાથે સબંધવાળી છે, તેમજ અક્રિયા સાથે પણ સંબંધવાળી છે, પરન્તુ અવગાહન અદ્રા કેવળ ક્ષેત્રાદ્રા સાથેજ સંબંધવાળી છે, એમ નથી. ॥ ૪ ॥
ટોળાથ:-ક્ષેત્રાધ્ધા એટલે એક ક્ષેત્રમાં રહેવારૂપ સ્થિતિ તે નિયત આકાશ પ્રદેશામાં વ્યાપ્ત થવા રૂપ અવગાહનાને વિષે અને અગમનરૂપ અક્રિયાને વિષે સંબંધવાળી છે, કારણ કે વિ વક્ષિત અવગાહનાનેા સદ્ભાવ અને અક્રિયાના સદ્ભાવ એ એ
૧ અહિં' એ ભાવ કહ્યા તે બન્ને ભાવ સર્વથા એક સ્વરૂપ દર્શીક નથી, પરન્તુ એ ભાવ પરસ્પર ભિન્ન સ્વરૂપ દક છે તે આ પ્રમાણે–
એ ત્રીજી ગાથાના વ્હેલા બે ચરણમાં એ ભાવ દર્શાવ્યા છે કે અવગાહના એક સરખી રહેવા છતાં ક્ષેત્રનું પરાવર્ત્તન થઇ શકે છે, એ કહેવાથી એમ સમજવુ કે એક ક્ષેત્રમાં અને અન્ય ક્ષેત્રમાં રહેતાં અને ગમન કરતાં અવગાહના તેની તેજ હોઇ શકે છે, માટે પ્રથમનું ક્ષેત્ર જે બદલાયું તે અવગાહના બદલાવાથી નહિ પણ સ્થાનાન્તર થવાથી બદલાયું છે. અને ખીજા ઉત્તરાધના એ ચરણે માં એ ભાવ દર્શાવ્યા છે કે—વિવક્ષિત અવગાહનાવાળા પુદ્ગલસ્કન્ધનું પ્રથમ ક્ષેત્ર સ્થાનાન્તર થવાથીજ બદલાય એમ નહિ પરન્તુ પ્રથમ ક્ષેત્રમાં કાયમ રહેવા છતાં પણ અવગાહના પરાવર્ત્ત નથી અદલાય છે. એ પ્રમાણે પહેલા ભાવમાં સ્થાનાન્તર ગમન અને ખીજા ભાવાં અવગાહનાનું પરાવત્તન મુખ્ય ગણીને બન્ને રીતે ક્ષેત્ર સ્થાનાયુઃ અલ્પે કહ્યું છે.
| SR No. | 006019 |
| Book Title | Shattrinshika Chatushka Prakaranam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmvijay |
| Publisher | Lalchand Nandlal Vakil |
| Publication Year | 1934 |
| Total Pages | 304 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 20 MB |