Page Text
________________
અહિં તાત્પર્ય એ છે કે--વિવક્ષિત આકાશ ક્ષેત્રમાં (વિવક્ષિત પુદગલસ્કન્ધ) જેટલા આકાશ પ્રદેશોમાં વ્યાપ્ત થઈને રહ્યા હતા તેટલાજ આકાશ પ્રદેશમાં વ્યાપ્ત છે છતો અન્ય ક્ષેત્રમાં ગયેલો પણ પ્રાપ્ત થાય છે ( એટલે એજ અવગાહના કાયમ રાખીને બીજા સ્થાનમાં પણ જઈ શકે છે. અર્થાત બીજા સ્થાનમાં જવા છતાં પણ તે અવગાહના કાયમ રહેલી હોય છે. ) અને અવગાહનાનો વિનાશ થતાં તે ક્ષેત્રનું ભિન્નપણું સ્પષ્ટ રીતે જ થાય છે (અર્થાત અવગાહના બદલાતાં ક્ષેત્ર પણ બદલાય છે). અવગાહના વિનાશ (પામવી એટલે શું? એમ જે શંકા થતી હોય તો કહીએ છીએ કે, પરમાણુસ્કંધના સંકોચવડે અલ્પ પ્રદેશમાં ( અલ્પ આકાશ પ્રદેશોમાં ) અવસ્થાન થવાથી, અને પરમાણુસ્કંધની વિકસ્વરતાવડે અધિક પ્રદેશમાં ( વધારે આકાશ પ્રદેશેમાં ) અવસ્થાન થવાથી ( અવગાહના વિનાશ ) સંભવે છે, આ ગાથાના પૂર્વાર્ધમાં (પહેલા બે ચરણમાં) પુદ્ગલની ક્ષેત્રદ્ધાથી (પુદ્ગલસ્કંધના ક્ષેત્રથાન થી) અવગાહન અદ્ધા (અવગાહનસ્થાનાયું.) વિશેષ કહી અને ઉત્તરાર્ધમાં (ગાથાના છેલ્લા બે ચરણમાં) અવગાહન અદ્ધાથી ક્ષેત્રાદ્ધા અધિક નથી એમ કહ્યું તે કેવી રીતે તે કહેવાય છે. ૩ છે
અવતરણ–પૂર્વ ગાથાના પૂર્વાર્ધમાં કહ્યું કે પુદગલો એકજ ક્ષેત્રમાં જેટલો કાળ રહી શકે છે તે કરતાં એક સરખી અવગાહ
૧ કારણ કે જે ક્ષેત્રમાં ૧• આકાશ પ્રદેશ પ્રમાણે વ્યાપ્ત થઇને પ્રથમ રહ્યો છે, તે જ ક્ષેત્રમાં જે ૫ આકાશ પ્રદેશ પ્રમાણ અથવા ૧૫ આકાશ પ્રદેશ પ્રમાણ અવગાહના વાળ થાય તે પ્રથમનું ૧૦ પ્રદેશાત્મક ક્ષેત્ર બદલાઈને ૫ પ્રદેશાત્મક વા ૧૫ પ્રદેશાત્મક ક્ષેત્ર થયું, માટે.
૨ અહિં “પરમાણુસ્કંધ” શબ્દને અર્થ પુદ્ગલસ્કંધ જાણવા, ૫રતુ એક પરમાણુરૂપ સ્કંધ એવો અર્થ નથી.
૩-૪ પ્રથમ સમયે જે એક આકાશ પ્રદેશમાં જેટલા પરમાણુ પરસ્પર સંક્રમી રહ્યા હતા તેને બદલે વધારે સંક્રમી જાય ત્યારે તે પુદગલકુંધને સંકેચ થયો જાણવો, અને પ્રથમના સંક્રમેલા પરમાણુઓ તે આકાશ પ્રદેશમાંથી બહાર નિકળી બીજા વધુ આકાશ પ્રદેશોમાં જઈ સંક્રમે ત્યારે તે પુદ્ગલસ્કંધને વિકેચ અથવા વિકસ્વર ભાવ થયો જાણ.
| SR No. | 006019 |
| Book Title | Shattrinshika Chatushka Prakaranam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dharmvijay |
| Publisher | Lalchand Nandlal Vakil |
| Publication Year | 1934 |
| Total Pages | 304 |
| Language | Gujarati, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 20 MB |