________________
શ્રી રમણ મહર્ષિ અસરમાત્રથી, કેટલાક સેવાસુશ્રુષાથી તો વળી કેટલાક તેમના ઉપદેશાનુસરણથી આત્મજ્ઞાન પામ્યા હતા.
સને ૧૯૩૮ની સાલમાં શાંતિ ઝંખતા ભારતના ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ ડૉ. રાજેન્દ્રબાબુ, રાષ્ટ્રપિતા મહાત્મા ગાંધીની સલાહથી રમણાશ્રમમાં આવ્યા. સેવાગ્રામના આશ્રમ કરતાં રમણાશ્રમ મોટું શાંતિધામ છે, એ વાત ગાંધીજી સ્વીકારતા હતા તેથી જ રાજેન્દ્રબાબુને એમણે રમણ ભગવાનના સાંનિધ્યમાં કશી વાતચીત કે કશા પ્રશ્ન વગર થોડા દિવસ રહેવાની સલાહ આપી હતી ! તે પ્રમાણે ૧૪મી ઑગસ્ટ, ૧૯૩૮ના રોજ તેઓ રમણાશ્રમ આવી પહોંચ્યા અને સતત એક સપ્તાહ સુધી શ્રી ભગવાનનું સાંનિધ્ય સેવતા રહ્યા, મૌન પાળ્યું. તેમની સાથેના અન્ય લોકોએ પ્રશ્નો પૂછ્યા, આસપાસના રમણચરણપૂત પ્રદેશની તીર્થયાત્રા પણ કરી, પણ ગાંધીજીના આદેશાનુસાર રાજેન્દ્રબાબુ અચલ રહ્યા. છેલ્લે વિદાય વેળાએ નમ્રતાથી તેમણે શ્રી રમણને પૂછ્યું : “ભગવન્! મહાત્માજીએ મને આપ પાસે મોકલ્યો છે. આપનો એવો કોઈ સંદેશ છે ખરો કે તે એમને હું આપી શકું?'
શ્રી ભગવાને જ્ઞાનપૂર્ણ શબ્દો દ્વારા ઉત્તર વાળ્યો: “જે શક્તિ અહીં કાર્ય કરી રહી છે તે જ શક્તિ ત્યાં પણ કાર્ય કરી રહી છે. જ્યાં હૃદય જ હૃદય સાથે વાતો કરતું હોય, ત્યાં વળી શબ્દોની તે શી જરૂર હોય ?” આ ઉત્તરમાં સર્વવ્યાપક પરમાત્માના અદ્વૈત તત્ત્વનું રહસ્ય સમાયેલું છે.
શ્રી રાજેન્દ્રબાબુની જ પેઠે ભારતના અનેકાનેક વિદ્યમાન મહાપુરુષો, રાજાઓ કવિઓ, વિદ્વાનો, રાજકીય નેતાઓ,
