________________
શ્રી રમણ મહર્ષિ નિમિત્ત વગર સ્વયંસિદ્ધ દક્ષિણામૂર્તિની પેઠે જ જગગુરુ બની બિરાજી રહ્યા.
આત્મજ્ઞાનની આ અસંદિગ્ધ અનુભૂતિએ રમણજીવનમાં અવર્ણનીય, અભિનવ અને આશ્ચર્યકારક રૂપાંતર લાવી દીધું. પોતે દેહાતીત અમર પૂર્ણ પરમતત્ત્વ છે એવી અપરોક્ષાનુભૂતિ તેમને થઈ ગઈ. જનસાધારણની જીવનઘરેડમાં તેમનું જીવન હવે બંધબેસતું ન થઈ શક્યું. એટલે હવે તો સામાન્યજનથી અગમ્ય બનેલા તેમણે પોતાનો પંથ એકાકી બનીને જ કાપવાનો હતો.
શું શાળા પાઠોમાં, શું રમતગમતમાં, કે શું સગાંવહાલાં અને મિત્રોના સ્નેહમાં કે પછી શું ખાવાપીવામાં, તેમનો રહ્યો સહ્યો રસ પણ હવે સાવ ઓગળી ગયો ! તેઓ એ બધું હજુ કરતા તો હતા પણ કેવળ લોકપ્રીત્યર્થે! ક્યાં તેમનો પહેલો હક માટે લડી લેવાનો અને ક્રોધ કરવાનો સ્વભાવ અને ક્યાં કશીય પ્રતિભા વગરનું અત્યારનું ઔદાસીન્ય ! હવે તો ક્ષમા અને મધુર હાસ્ય જ ચહેરામાં અંકિત !
આત્માની ઓળખને પરિણામે પ્રેમ, અહિંસા, ધૈર્ય, દયા, ક્ષમા, ઇંદ્રિયસંયમ, નમ્રતા, અભય વગેરે દિવ્ય ગુણો તેમનામાં પૂર્ણપણે સહજ નિવાસ કરી રહ્યા.
જેમ સ્વપ્નમાંથી જાગેલાને સ્વપ્ન મિથ્યા લાગે તેમ વેંકટરામનને આ જગતજીવન નિરર્થક લાગ્યું એટલે એકાંત જ એમને અવારનવાર આત્માનુભૂતિનો આનંદ આપવા લાગ્યું. બસ, હવે પૂર્વના વેંકટરામન ભગવાન રમણમાં પલટાઈ ચૂક્યા હતા. જોકે આનો પૂર્વસંકેત તો બાર વરસની બાળવયમાં જ
