________________
સતની ચાખડીએ ચઢાણ
૧૫ માટે કોટપાટલૂન, બૂટ-મોજાં ! ખાવા માટે છરીકાંટા અને એવું એવું તો ઘણુંબધું ! દરિયાઈ પ્રવાસ દરમિયાન વાવાઝોડું ચડી આવવાથી તોફાન થાય છે, મુસાફરોના જીવ તાળવે તોળાય છે પણ એ સૌમાં નિર્ભય થઈને ‘ગાંધી' ફરે છે, સેવા કરે છે, દોસ્તી બાંધે છે અને પ્રેમની ગાંઠ બાંધે છે.
પણ કુદરતના આ તોફાનને નાનું કહેવડાવે તેવું એક મોટું તોફાન આફ્રિકામાં ઊતર્યા પછી આવકારવા સામે તત્પર થઈને ઊભું હતું. દાક્તરી તપાસના બહાના હેઠળ સ્ટીમરોને દિવસોના દિવસો સુધી બંદર પર જ રોકી રાખવામાં આવે છે, તે દરમિયાન શહેરમાં ગાંધીના પુનરગમન સામે ગોરાઓની જંગી સભાઓ યોજાય છે. મિ. ગાંધી સાથે આવતા સૌ હિંદીઓને પાછા કાઢી મૂકવા શેઠ અબદુલ્લા પર સ્ટીમર પાછી લઈ જવા માટે ભારે દબાણો લવાય છે, ધમકીઓ અપાય છે. સ્ટીમર પરના ઉતારુઓ પર પણ કહેણ આવે છે, ““જો તમે પાછા નહીં જાઓ તો તમને દરિયામાં ડુબાવી દેવામાં આવશે.''
છેવટે ત્રેવીસ દહાડે સ્ટીમરને લાંગરવાની પરવાનગી મળી પણ ગાંધીને તો ચેતવણી જ મળી, ‘‘ગોરાઓ તેની સામે ખૂબ ઉશ્કેરાયેલા છે અને તેનો જાન જોખમમાં છે.'' પોલીસ સુપરિન્ટેન્ડેન્ટ તેને છાનામાના ઘરે લઈ જવા કહેવડાવે છે.
પણ ગાંધી એમ ચુપચાપ, છાનોમાનો કાયરની જેમ નગરમાં દાખલ થઈ જાય તે તો કેમ બને? કુટુંબીજનોને રુસ્તમજી શેઠ પોતાની ગાડીમાં લઈ ગયા, પણ ગાંધી તો મિ. લૉટનની સાથે ખુલ્લેઆમ સ્ટીમરમાંથી નીચે ઊતર્યો. જેવા ઊતર્યા તેવી જ ‘ગાંધી ! ગાંધી !'ના નામની બૂમો પડી અને ઘડીભરમાં તો
