________________
૮૦]
[આત્મસિદ્ધિ અનુશીલન
ગુરુદેવશ્રીએ આ પ્રકારે ‘વિનય’નું અદ્ભુત સ્વરૂપ સમજાવ્યું છે અને સદ્ગુરુની અત્યંત ભક્તિભાવપૂર્વક મહિમા વર્ણવી છે.
આ વિનયનું સ્વરૂપ સમજવા માટે વિશેષ નયવિવક્ષા સમજવી પડશે; નહિ તો શાસ્ત્રનો અર્થ ઊંધો ગ્રહણ કરી, જીવ દોષમાં પડશે અથવા તત્ત્વનો અર્થ જ નહિ સમજી શકવાથી ગ્રંથને જ અપ્રમાણ કહેશે અને જ્ઞાનીના તત્ત્વને છોડીને સ્વચ્છંદી થઈ જશે. આ વિષયમાં અન્યમતની માન્યતા અન્ય પ્રકારે પણ છે.
♦ પૂ. ગુરુદેવશ્રી કાનજી સ્વામીએ કરેલ પ્રસ્તુત ગાથા સંબંધી ભાવોદ્ઘાટનના અંશો આ પ્રમાણે છે.
“આ ગાથામાં વિનયનું પ્રયોજન કઈ અપેક્ષાએ કહ્યું છે તેનો પરમાર્થ કાઢી લેવાનો છે.
કેવળી ભગવાન જ્યારે છદ્મસ્થ હતા ત્યારે પોતાના ગુરુનો વિનય કર્યો હતો. તે વિનયની અવસ્થાનું જ્ઞાન કેવળજ્ઞાનમાં વર્તમાન દેખાય છે અને સમવસરણમાં દિવ્યધ્વનિ છૂટે તેમાં પણ તે વિનયની ભાષા આવે છે, અનંત જ્ઞાનમાં જેમ છે તેમ, વિકલ્પ વિના, સહેજે દેખાય છે. તેમાં ઈચ્છા નથી, પણ શ્રી તીર્થંકર પ્રભુની દેશનામાંદિવ્યધ્વનિમાં તે પૂર્વ અવસ્થા સંબંધી વાણી આવે કે અમે પ્રથમ છદ્મસ્થદશામાં ઉપકારી સદ્ગુરુનો વિનય કર્યો હતો અને તેનો મહિમા જણાવે. કેવળજ્ઞાન થયા પછી વંદ્યવૃંદકભાવ નથી. શ્રીમનો આશય શા હેતુથી છે તે વિચારતાં તેનો ન્યાય એમ આવે છે કે, વિનયના બે પ્રકાર છેઃ
(૧) શુભભાવરૂપ વિનય છે તે છઠ્ઠા ગુણસ્થાન સુધી જ વંધ
