________________
પણ મેાલ્યા વિના પાધડીની ધૂળ ખ'ખેરી, માથા પર મૂકી, જાણે કાંઈ જ બન્યું નથી એ રીતે આગળ વધ્યા. હિરલાલ એ રમણલાલને વફાદાર અને એનાથી આ દશ્ય ન જોવાયું. એને લાગી કરતાં ભાગનારનાં પગમાં જોર અને વેગ વધારે હતાં. એ પાછળ દોડયો, પણ પહેાંચી ન શકયો; એટલે બબડવા લાગ્યા; અરે, અરે આણે શેઠની ઇજ્જત લીધી ! શેનું અપમાન કર્યું! નીચ બદમાશે શેઠની પાઘડી ધૂળ ભેગી કરી !'
ભલે નાકર હતા આવ્યું, પણ પકડનાર
'
મકાનમાં પેસતાં જ સામે રામા મળ્યો, અરે, રામા ! પેલા નાલાયક રસિકે શેઠને તમાચે માર્યો, શેઠની પાધડી ધૂળ ભેગી કરી, શેઢની ઇજ્જત લીધી.' રામાના ખભાને ઢંઢોળતા હરિલાલે કહ્યું. આ જ વાત રસાયાને કરી, અને પછી મીજાને ભેગા કરી આ જ વાતનું એક પારાયણ કરવા લાગ્યા;
6
· રસિકે તમાચા મારી શેની ઇજ્જત લીધી. ’
સૌની આગળ આ પ્રસંગને રસપૂર્વક વર્ણવતા હરિલાલ પોતાના મનમાં પેાતાની વફાદારી પર અને પોતાની આવડત પર મલકાતા હતા, પણ વિવેકહીન વાચાથી કેટલું નુકશાન થાય છે, એ એને સમજાતું નહેાતું.
અવિવેકીની વિશેષતા જ એ કે, એ પેાતાના અજ્ઞાન ઉપર પણ જ્ઞાનની છાપ મારી, એનું પ્રદર્શન ભરે,
::
રમણલાલે રિલાલને ખૂણામાં લઈ જઈ કહ્યું : અરે, મૂર્ખ'! ઈજ્જત એણે નથી લીધી, પણ ઇજ્જત ા તેં લીધી. ગલીમાં તમાચેા માર્યો, એ તા હું અને એ જ જાણીએ. પણ ગમાર ! તે તો આ ગુપ્ત વાતની સૌને ખબર આપી. આ વાત કાઈ જાણતું નહતું તે' સૌને જણાવી; એટલે ઈજ્જત એનાથી નથી ગઈ, પણ તારાથી ગઈ. વિવેકવિહાણા તારા જેવા મૂર્ખા ભલાઈને નામે ભૂરાઈ કરે, સારાના નામે ખરાબ કરે, ધેાળાના નામે કાળું કરે!’
રૂ ૪ ]
