________________
કા
હાથે કરીને હેરાન
શ્રાવણની મેઘલી રાત હતી. ભરી ભરી વાદળીઓ વરસી રહી હતી. રાજગૃહની શેરીઓમાં તો જાણે સરિતાઓ ફરવા નીકળી હતી. વર્ષની આ રંગલીલા નિહાળતા મગધપતિ બિંબિસાર ને મહારાણું ચલણ મહેલના ઝરૂખામાં બેઠાં હતાં.
ચારે બાજુ અંધકાર. જામ્યો હતો. માણસના કાળજાને કંપાવી નાંખે એવી ગર્જનાઓ થઈ રહી હતી. ક્યાંય કંઈ દેખાતું ન હતું. નગરને અંધકાર ગળી ગયો હતો, માત્ર વીજળી ઝબકતી ત્યારે જ દુનિયાના અસ્તિત્વને ખ્યાલ આવતો.
કડાકા સાથે એક વીજળી ઝબૂકી અને એના પ્રકાશમાં ઘેડ દર, ઘૂંટણ સુધીના પાણીમાંથી લાકડાં ખેંચતા એક વૃદ્ધને રાણી ચેલણાએ જોયો. એ ચમકી. આવા ટાણે મજૂરી !
“મહારાજ! જોયું ને આપણું કલ્યાણરાજ ? એક બાજુ વૈભવની છોળો ઊછળી રહી છે, જ્યારે બીજી બાજુ પેટ માટે–માત્ર પેટ ભરવા માટે–આવા વરસાદમાં માણસને કાળી મજૂરી કરવી પડે છે. આ તે કલ્યાણરાજ્ય કે કાળરાજ્ય !
મગધરાજ આમાં કંઈ ન સમજ્યા. એમણે કંઈ જ જોયું ૧૮ ]
