________________
૩૦
જ્ઞાનસાર
પણ જેને આ જ્ઞાન થાય છે, તેના મનમાંથી ભૌતિક પદાર્થો માટેની લાલસા નીકળી જાય છે. એને થાય કે ઊર્મિઓથી આવેલી આ પૂર્ણતા એ કૃત્રિમ છે, બનાવટી છે.
એક નબળે વિચાર આવ્યા એટલે પછી નબળા વિચારોની પરંપરા શરૂ થઈ જાય છે. નાવમાં એક કાણું . પડયું પછી તો પાણી અંદરથી આવ્યાં જ કરે છે. '
એક ભાઈ કહે : “ આ કેવું વિચિત્ર ! મારા શયનખંડમાં મેં આ ખીંટી મારી છે તે અહીં રહેવાની અને હું ચાલ્યા જવાને !” વાત સાચી છે. આટલી મમતાથી ભેગી કરેલી વસ્તુઓ મૂકી દેતાં પરસેવો છૂટે છે. પણ તે પરાયી વસ્તુ છે એટલે મૂકવી જ પડે. પણ જે જ્ઞાનસારની આ વાત પચી જાય તો મૃત્યુ આવે તો જરાય અસ્વસ્થ થયા વિના કહે, “હું તૈયાર છું.” આ જ્ઞાન લેહીમાં અવતરી જાય. ચેતનામાં ઊતરી જાય તે સંસાર સાગર તરી જવાય.
દુનિયાની મૂડી મૃત્યુથી ડરાવે છે, જ્ઞાનને ખજાન આવે પછી કોઈનાથી ગભરાવાનું નથી. આ એક માનસિક મનેયત્ન છે.
આ શ્રવણ કરતાં કરતાં આપણામાં રહેલી પૂર્ણતાનો અનુભવ કરીએ તે સંસાર પણ મધુર બને.
સાધનોની કિસ્મત સમજનાર પૂર્ણ બને છે ત્યારે અંદરથી આનંદ ઊભરાય છે અને નિશ્ચળ તરંગ વગરના સ્થિર એવા સાગર-સરવર જેવી માનસિક ભૂમિકા પ્રાપ્ત થાય છે.
સાગરને કિનારે જળ જ્યાં છીછરાં હોય ત્યાં ખૂબ તરંગ દેખાય તે સાગરનું વાસ્તવિક દર્શન નથી. શાંત અને સ્વસ્થ એ હોય ત્યારે જ એની પૂર્ણતાનું સાચું દર્શન થાય છે. તરંગ વગરની નિશ્ચલ અવસ્થા એ જ પૂર્ણાનંદ સ્વરૂપ આત્માની સ્વસ્થતા છે.
