________________
૨૮
- જ્ઞાનસાર
તમને જે વસ્તુ મળી છે એ બહુ કામની છે પણ કયાં સુધી કામની છે એટલું સમજે. તમે એની મર્યાદા limit ભૂલી ગયા છો અને શાશ્વત માનીને બેઠા, ત્યાં જ ભૂલ ખાધી. જ્ઞાનીઓએ કહ્યું કે પાંચે ઈન્દ્રિય મહાપુણ્યથી મળે છે. સાથે . સાથે એમ કહ્યું કે પાંચે ઈન્દ્રિયોને વાળતાં શીખે. “પંચદિય સંવરણે એઈન્દ્રિયોને ખલાસ ન કરશે એ ઇન્દ્રિય કામની છે.
જીવદયા પાળવા આંખ જેવું ઉત્તમ સાધન એક પણ નથી. ઉત્તમમાં ઉત્તમ જીવ હોય પણ એ અંધ હોય તે દીક્ષા એને ન અપાય. કારણ કે દીક્ષામાં મુખ્ય ઉદેશ જીવદયા પાળવાને છે અને આત્મસાધનામાં નિર્ભર રહેવાને છે.
ઈન્દ્રિયોની કિંમત મહાપુરુષએ આંકેલી છે. ઈન્દ્રિય સાધના માટે છે પણ એ ઈન્દ્રિયોનું લાલનપાલન કરે, બધી જ છૂટ આપે તે એ ઈન્દ્રિયે વિકાસક્રમમાં સાથી થવાને બદલે અવરોધક બને. માટે મહાપુણ્ય કેરા પુંજથી મળેલ આ દેહ અને પાંચ ઈન્દ્રિયને ઉત્તમ રીતે ઉપયોગ થાય તે જેવાનું છે.
જંગલમાંથી એક ફિલસૂફ દેડતે આવતો હતો ત્યાં સામે બે વેપારીઓ મળ્યા. પૂછયું, “શું છે અંદર ? વાઘ છે, રીંછ છે?” ફિલસૂફે કહ્યું “માણસમાર છે.” વેપારીઓને થયું કે આ માણસમાર કોઈ નવા પ્રકારનું જાનવર હશે. એ સાવધાનીપૂર્વક ઝાડીની અંદર ગયા તે મોટી સેનાની પાટ પડી હતી. એમને થયું ? ફિલસૂફ ગાંડે લાગે છે. સેનાની પાટને માણસમાર કહે છે. સુખનું સાધન જોઈ અને ગાંડા થઈ ગયા. ફિલસૂફે જુદી દષ્ટિથી જોયું, વેપારીઓએ જુદી દષ્ટિથી જોયું. જે માણસ એવી એની વસ્તુની કિંમત.
