________________
શ્રી માણેકલાલ ઘેલાભાઈ ઝવેરી
બન્ને જોઈએ છે !
પ્રશ્ન થાય કે જીવને ખરેખર મોક્ષ જોઈએ છે કે નહીં? ઊંડા ઊતરીને વિચારશો તો ખ્યાલમાં આવશે કે જીવની સ્થિતિ એવી છે કે તેને અંધારું અને પ્રકાશ બન્ને ચીજ જોઈએ છે. તેને આત્મજ્ઞાનનો પ્રકાશ તો જોઈએ છે, પરંતુ સંસારનું અંધારું પણ તેને અત્યંત પ્રિય લાગે છે. એક તરફ તે કહે છે કે ‘હવે મને આ સંસાર નહીં જોઈએ, મને આત્માનું જ સુખ પ્રિય છે' અને બીજી તરફ સુખ માટે તે સંસાર તરફ જ જુએ છે, દોડે છે. દરઅસલ જીવ અંધારાથી છુટકારો ઇચ્છતો જ નથી અને દીપક પ્રગટવાની રાહ જુએ છે.
જેમ એક ચોર ચોરી કરવા ગયો હોય અને તે કોઈ દીવાલ કે દરવાજા સાથે અથડાય અને વિચારવા લાગે કે દીપક હોત તો ઠીક થાત, આવું ભટકાવાનું-વાગવાનું ન થાત. પરંતુ દીપક હોય અને પ્રકાશ થઈ જાય તો તે ચોરી પણ નહીં કરી શકે. આમ, તેને બન્ને જોઈએ છે. પ્રકાશ હોય તો સુવિધા રહે અને અંધારું હોય તો ચોરી થઈ શકે. તેને પોતાનો સ્વાર્થ સાધવો છે, પણ ચોરીથી પાર થવું નથી.
આમ, એક તરફ અંધારું હોય તો જ સ્વાર્થની પૂર્તિ થાય છે તો બીજી તરફ અંધારાની જે તકલીફો છે તે દૂર કરવા માટે દીપકની ઇચ્છા જાગે છે. તમે એ સમજતા જ નથી કે જ્યાં સુધી તમે અંધારાના સ્વાર્થ તોડશો નહીં, ત્યાં સુધી તમે દીપક પ્રગટાવી શકશો નહીં. સૌપ્રથમ એ જુઓ કે મૂળમાં તમને અંધકાર જ જોઈએ છે, કારણ કે અંધકારમાંથી જ
૧૯૯
