________________
મસ્તી એક, રૂપ બે
,
પૂજ્ય શ્રી લલ્લુજી મુનિ
ભક્તની મસ્તી અખંડ રહે છે પણ તેનાં રૂપ બે હોય છે. એક છે તેની બાહ્ય અભિવ્યક્તિ અને બીજી છે કેવળ અંતરધારા. કાં તે મસ્તી સંગીત બનીને બહાર પ્રગટ થાય, કાં તેનો સ્વાદ ભીતર ભીતર રહે. જેમ મીરાં પગમાં ઘૂંઘરૂં બાંધીને નાચી હતી; તેમ મુનિશ્રી વંદના, સ્તુતિ વગેરે કરતા.
પણ મસ્તીની જે ધારા બહાર પ્રગટ થાય છે, તે સતત નથી રહી શકતી. મીાં નાચતી પણ ચોવીસ કલાક આ સંભવ નથી. મુનિશ્રી વંદના લેતા, ગાતા પણ આ ચોવીસ કલાક સંભવ નથી. આનું કારણ એ છે કે એ ધારાને પ્રગટ થવા માટે શરીરાદિ જે ઉપકરણોની સહાય લેવી પડે છે તે થાકી જાય છે. શરીરની શક્તિ સીમિત છે. તે અવશ્ય થાકશે. મીરાં હોય તોપણ થાકશે. નૃત્ય ચોવીસ કલાક ચાલી શકે નહીં. ક્યારેક હોય, ક્યારેક ન હોય. આમ, ભક્તની મસ્તીની અભિવ્યક્તિ આવે છે અને જાય છે. પણ તેથી એમ ન સમજવું કે મસ્તી આવે છે અને જાય છે. મસ્તી સતત હોય છે, પ્રેમસમાધિ સતત રહે છે. ફરક એટલો છે કે તે ક્યારેક પ્રગટ થાય છે અને ક્યારેક પ્રગટ થતી નથી. તેના પ્રગટવામાં વચ્ચે વચ્ચે અંતરાળ પડે છે. કોઈ ચોવીસ કલાક ગાઈ કે નાચી શકતું નથી. પણ રસધાર તો સતત રહે છે, ભીતરની ધારા તો અખંડ રહે છે. અભિવ્યક્તિ શાશ્વત નથી, મસ્તી શાશ્વત છે.
૧૩૩
