________________
મળ્યો બોધ સુખસાજ
રહે છે. નિષ્ઠા ભલે હજુ એક આકાર પ્રત્યે હોય પણ દૃષ્ટિમાં નિરાકાર છે. ભલે હજુ તે એક નામ-રૂપની ઉપાસના કરતો હોય પણ હવે તેને બધાં નામ-રૂપ એકસમાન લાગે છે. ભલે તેણે એક સાધનાપદ્ધતિ અપનાવી હોય પણ તેને બધી જ સાધનાપદ્ધતિ એકસમાન લાગે છે. સાગરનું પાણી મુઠ્ઠીમાં લઈ સાગરમાંથી બહાર કાઢી પીઓ તોપણ ખારું ભાસે છે. અને સાગરમાં ડૂબકી મારી તેને પીઓ તોપણ તે ખારું લાગે છે. બહાર હોય કે અંદર, બન્ને ઠેકાણે સાગરનું પાણી ખારું લાગે; તેમ ભક્તિમાર્ગની કોઈ પદ્ધતિ હોય કે જ્ઞાનમાર્ગની, તેમાં તેની દૃષ્ટિ મોક્ષમાર્ગની આરાધના પ્રત્યે હોય, એના બાહ્ય સ્વરૂપ પ્રત્યે નહીં. તેથી તેને મૂંઝવણ, આગ્રહ, વિરોધ વગેરે થતાં નથી.
સાચો સાધક ન અતીતથી બંધાય છે, ન, અતીતનો વિરોધ કરે છે. તે અતીતથી સમૃદ્ધ થઈ નવાનો સ્વીકાર કરી પોતાનું કાર્ય સિદ્ધ કરે છે. અજ્ઞાની, આગ્રહી જીવ અતીતોન્મુખ હોય છે. અતીતથી બંધાયેલો હોવાથી તે નવીનનો સ્વીકાર કરી શકતો નથી. સાચો સાધક અતીતથી સમૃદ્ધ થઈ અર્થાત્ અતીતના ખભા ઉપર ઊભો થઈ દૃષ્ટિની સૂક્ષ્મતા વધારી, નવી નવી વ્યક્તિમાં તે જ સત્યને જોઈ, તેનાથી પ્રભાવિત થઈ પોતાને પુનર્જીવિત કરે છે.
નવીન અભિવ્યક્તિની આવશ્યકતા
પ્રશ્ન થાય કે પ્રાચીન કાળમાં આટલા બધા મહાપુરુષો થઈ
૧૧૬
