Upshamanakaran Part 01

SR No.: 005791
Original Sutra Author: N/A
Author: Hemchandrasuri
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Publication Year: 2012
Total Pages: 372
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 8 MB

Page 94

૫૩
પ્રથમોપશમસમ્યકત્વપ્રાપ્તિ અધિકાર પ્રથમસ્થિતિની બે આવલિકા શેષ રહે ત્યાં સુધી આગાલ-પ્રત્યાગાલ બે વસ્તુ કહી છે "पढमट्ठिदीदो वि विदियट्ठिदीदो वि आगाल-पडिआगालो ताव जाव आवलियપવિત્તિયાગો સામો ઉત્તા" - પા. 1981. અહીંયા આવલિકા એટલે ઉદયાવલિકા અને પ્રભાવલકા એટલે ઉદયાવલિકા ઉપરની બીજી આવલકા, પ્રત્યાગાલ એટલે પ્રથમતિના દલકોને ઉદ્વર્તતાથી બીજી સ્થિતિમાં નાંખવા તે.
પ્રશ્ન - બે આવલિકા બાકીએ પ્રત્યાગાલનો વિચ્છેદ જાય છે. તેમાં કંઈ હેતુ છે ?
જવાબ - બે આવલકા બાકીએ પ્રત્યાગાલ વિચ્છેદ માનવાનું કારણ એમ સંભવે છે કે પ્રત્યાગાલ દ્વારા બીજી સ્થિતિમાં જવુ તે ઉદૂર્વાર્ધના છે અને તેથી બીજી સ્થિતિમાં ગયેલ તે દલકને આવલકા સુધી કોઈ કરણ ન લાગે, તેથી કોઈ પણ દલિક જે સમયે પ્રત્યાગાલથી બીજી સ્થિતિમાં પડે ત્યારથી આવલિકા પછી ઉપશમાવવા માંડે અને બીજી આવલિકાના ચરમ સમયે સર્વથા ઉપશાંત થઈ જાય. હવે જો બે આવલિકા શેષ પ્રત્યાગાલનો વિચ્છેદ ન માનીએ અને ત્યાર પછી પણ પ્રત્યાગાલ ચાલુ માનીએ તો મિથ્યાત્વના ચરમ સમયે બીજી સ્થિતિમાં પ્રત્યાગાલથી આવેલ દલિક પણ અનુપશાંત રહી જાય. તે સંભવતુ નથી; કેમકે પુરૂષdદાદના બંધવિચ્છેદ સમય જેમ સમયોન બે આલકાનું બંધાયેલ દલક જ અપશાંત રહે છે, બાકી બધુ ઉપશાંત થઈ ગયું હોય છે, એમ અહીં પણ મિથ્યાત્વના ઉદયના ચરમ સમયે સમયોન ને આવલકાના બંધાયેલ દલિક સિવાય સર્વદલક ઉપશાંત થઈ ગયું હોય એમ સંભવે છે.
આગાલ વિચ્છેદ ગયા પછી માત્ર ઉદીરણા પ્રવર્તે છે અને તે પણ એકાવલિકા સુધી જ, એટલે કે પ્રથમસ્થિતિની આવલિકા શેષ રહે ત્યારે ઉદીરણા પણ વિચ્છેદ પામે છે અને તેની સાથે મિથ્યાત્વમોહનીયતા સ્થિતિઘાત - રસધાત પણ અટકી જાય છે. કર્મપ્રકૃતિ ઉપશમનાકરણ ગા. ૩૧ની ચૂર્ણિમાં કહ્યું છે કે “મિચ્છત્ત પઢમતિ નાવ પત્નિ તાવ કિતિયાતો રસધાતો ય સ્થિ પર નOિ I' આગળ ઉપર ૩૧મી ગાથામાં પણ એ વાત બતાવી છે - "ठिइ- रसघाओ गुणसेढी विय तावं पि आउवजाणं । पढमठिइए एगदुगावलिसेसम्मि મિચ્છ'' પંચસંગ્રહ ઉપશમના રણમાં પણ વળી તે જ પ્રકારે કહ્યું છે - “TUાસંમે समगं तिण्णि वि थक्कंति आउवज्जाणं । मिच्छत्तस्स इगिदुगावलिसेसाए पढमाए ॥२५॥
પંચસંગ્રહ અને કર્મપ્રકૃતિની ઉભય ટીકાઓમાં પણ આ જ પ્રમાણે કહ્યું છે.
१. "तत्थ आवलिया त्ति वुत्ते उदयावलिया घेत्तव्वा। पडिआवलिया त्ति एदेण वि उदयावलियादो ૩વરિપવિવિયવનિથી દેયબ્બા " - જયધવલા, પા. ૧૭૨ ૧.
२. "प्रत्यागालनं प्रत्यागालः, पढमट्ठिदिपदेसाणं विदियट्ठिदीए उक्कड्डणावसेण गमणमिदि भणिदं होइ । तदो पढमविदियट्ठिदिपदेसाणमुक्कड्डणावसेण परोप्परविसयसंकमो आगालपडिआगालो त्ति ઉત્તળો' - જયધવલા, પા. ૧૭૨૧.