Samyaktva Rahasya Prakaranam

SR No.: 005776
Original Sutra Author: N/A
Author: Siddhasensuri, Hitvardhanvijay
Publisher: Kusum Amrut Trust
Publication Year: 2010
Total Pages: 194
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 5 MB

Page 99

૩.સુદેવ અને મિથ્યાદેવને એકસરખી શ્રદ્ધાથી જોવા, માનવા તે વૈનયિક મિથ્યાત્વ. સાચાખોટાં તત્ત્વને સમાન આદરથી સ્વીકારનારને પણ વૈનયિક મિથ્યાત્વ ઉત્પન્ન થઇ શકે. ૪. વિતંડાવાદનો અને તર્કનો રાગ ધારણ કરનાર દૃષ્ટિરાગી જીવોમાં પૂર્વભુગ્રહ મિથ્યાત્વ સંભવે. ૫. મિથ્યાધર્મની, અતત્ત્વમાર્ગની અને તેમના સિદ્ધાંતોની વાંછના કરવી તે વિપરીતરૂચિ મિથ્યાત્વ છે.
૬. જન્માંધ વ્યક્તિને દિવસ-રાતનું અંતર સમજાતું નથી છતાં તેવી વ્યક્તિનું જીવન સતત અંધાપાને જ આધીન બનેલું રહે છે. તેમ તત્ત્વ-અતત્ત્વનું જેમને જ્ઞાન નથી છતાં અતત્ત્વનો અંધકાર જેમનાં મનમાં છવાયેલો છે એવા જીવોમાં નૈસર્ગિક મિથ્યાત્વ રહેલું છે. ૭. મિથ્યાધર્મને જ મોક્ષદાતા માનીને તેનું શરણ કરનારમાં સાંમોહિક મિથ્યાત્વ રહેલું છે. ૮. છેલ્લું દષ્ટિયુક્ત નામનું મિથ્યાત્વ સમ્યની નજીકની અવસ્થામાં, ચરમાવર્તમાં પ્રવેશી ગયેલાં અને વેદ્યસંવેદ્ય પદ સુધી પહોંચેલા જીવોમાં ઘટે છે.
આ આઠમાં મિથ્યાત્વ માટે સોધપ્રરળ માં લખાયું છે કે—
अह अट्ठम मिच्छतं दिट्ठिजुयं नामओ विणिद्दिट्ठे ।
तं पुण चरमावत्तंमि, हविज्ज मग्गाणुपरिवत्ती ||१४४४॥
સારાર્થ : આઠમા મિથ્યાત્વનું નામ ‘દૃષ્ટિયુક્ત' છે. આ મિથ્યાત્વ ચરમાવર્તમાં માર્ગાનુસારી ક્રિયા કરનારની પ્રવૃત્તિ સ્વરૂપ છે.
• મિથ્યાત્વના દેશ પ્રકાર :
९८
અપેક્ષા ભેદથી મિથ્યાત્વના દશ પ્રકારો પણ કહેવામાં આવ્યાં છે.
૧. અધર્મમાં ધર્મની બુદ્ધિ ધારણ કરવી તે પહેલું ‘અધર્મમાં ધર્મસંજ્ઞા’ નામનું મિથ્યાત્વ છે. ૨. ધર્મમાં અધર્મની બુદ્ધિધારણ કરવીતે બીજા નંબરનું ‘ધર્મમાં અધર્મસંજ્ઞા’નામનુંમિથ્યાત્વછે. ૩. ઉન્માર્ગને માર્ગ તરીકે ઓળખવો તે ત્રીજા નંબરનું ‘ઉન્માર્ગમાં માર્ગસંજ્ઞા' નામનું મિથ્યાત્વ છે.
૪. માર્ગને ઉન્માર્ગ તરીકે ઓળખવો તે ચોથા નંબરનું ‘માર્ગમાં ઉન્માર્ગસંજ્ઞા' નામનું મિથ્યાત્વ છે.
૫.
જડ પદાર્થોમાં જીવ તત્ત્વની ધારણા કરવી તે પાંચમા નંબરનું ‘અજીવમાં જીવસંજ્ઞા’ નામનું મિથ્યાત્વ છે.
૬.
જીવ દ્રવ્યોને અજીવની શ્રદ્ધાથી સ્વીકારવા તે છઠ્ઠા નંબરનું ‘જીવમાં અજીવસંજ્ઞા’ નામનું મિથ્યાત્વ છે.
'बोधिपताका' टीकया विभूषितं