Page Text
________________
. 'चरणरहिआ सिझंति' द्रव्यचारित्ररहिता अपि सम्यक्त्वसाहाय्येन क्रमशस्तपरिणामपरिगता मोक्षमुपयान्ति । 'दसणरहिआ न सिझंति' किन्तु सम्यक्त्वहीना द्रव्यचारित्रमारूढा अप्यनधिगतभावाऽनुष्ठानत्वेन मोक्षन्नह्येवोपश्रयन्ति ।।९।।
ટીકાનો ભાવાર્થ : ૧. ચારિત્ર મોહનીય કર્મ જેનું નિકાચિત નથી તેવા ચારિત્રધરનું જો ચારિત્રથી પતન થાય
છે તો ત્યાં મુખ્ય કારણ અવિરતિ કર્મનો ઉદય છે તેમ માની શકાય નહીં. તો પછી ત્યાં કર્યું કારણ અસરકર્તા છે? આ પ્રશ્નનો ઉત્તર અત્રે પ્રસ્તુત છે...
નિકાચિત ચારિત્રમોહનીયનો ઉદય જેમને નથી એવા ચારિત્રધરનું ચારિત્રપતન થઈ રહ્યું છે તેનું કારણ તે આત્માના ચારિત્રના પરિણામોની અસ્થિરતા છે. ચારિત્રના પરિણામોની અસ્થિરતા થઈ તેનું કારણ વિપરિત નિમિત્તો સામે આત્માની હાર થઈ તે છે અને વિપરિત નિમિત્તો સામે આત્માનો પરાજય થયો તેનું કારણ આત્માના સત્વની નિર્બળતા છે.
તાત્પર્ય એ છે કે નિકાચિત ચારિત્રમોહનીયનો ઉદય નહીં ધરાવનાર ચારિત્રધરના ચારિત્રપતનનું કારણ તેના સ્વયંના સત્ત્વની ન્યૂનતા છે. ૨. આ રીતે સત્વની ન્યૂનતાથી જેઓ વિવશ છે તેમને ઉપદેશ અપાઇ રહ્યો છે કે ચારિત્રથી
ભલે ભ્રષ્ટ છો પરંતુ નિર્મળ સમ્યકત્વને ગ્રહણ કરો. ૩. નિર્મળ સમ્યકત્વ તેને કહેવાય, જે પતન પામેલાં ચારિત્રગુણનું પુનરુત્થાન કરાવે, પુનરુત્થાન ન થાય ત્યાં સુધી ચારિત્રધર્મનો દઢ પક્ષપાત કરાવે.
આવું સામર્થ્યતેજસમ્યકત્વમાં હોય જેભાવ અનુષ્ઠાનની કક્ષા સુધી પહોંચેલું હોય.મિથ્યાત્વ મોહનીયના ક્ષય, ઉપશમ કે ક્ષયોપશમ દ્વારા જે પ્રગટેલું છે તે સમ્યકત્વભાવ અનુષ્ઠાન પછે. ક્ષયોપશમભાવથી પ્રગટેલાંધર્મમાં પતન પામેલાં ગુણનું પણ જાગરણ કરાવવાની શક્તિ રહેલી છે. જૂઓ, પૂ.મહોપાધ્યાયશ્રીયશોવિજયજી મહારાજ રચિત “અધ્યાત્મોનિષદ્ ગ્રંથનાવિધાનને...
क्षायोपशमिके भावे, या क्रिया क्रीयते तया । पतितस्याऽपि तद्भाव-प्रवृद्धिर्जायते पुनः ॥ ..
સારાર્થ : ક્ષાયોપથમિક ભાવની ક્રિયા થાય ત્યારે પતિત થયેલાં શુભ પરિણામોની નવેસરથી પ્રાપ્તિ અને પ્રાપ્ત શુભ પરિણામોની વૃદ્ધિ થાય છે.
આવું ક્ષાયોપથમિક ભાવનું સમ્યકત્વ ધારણ કરવાની અહીં પ્રેરણા કરવામાં આવી છે. ૪. મિથ્યાત્વ મોહનીયના ક્ષય, ઉપશમ કે ક્ષયોપશમ વિનાનું દ્રવ્ય સમ્યકત્વ ભાવ અનુષ્ઠાન બની શકતું નથી. જે ભાવ અનુષ્ઠાનથી નિરપેક્ષ છે એવું દ્રવ્ય અનુષ્ઠાન મોક્ષની પ્રાપ્તિમાં ઉપાદાન બની શકે તેમ નથી તેથી આ પ્રકારના દ્રવ્ય સમ્યકત્વનો અહીં નિષેધ કરાયો છે.
सम्यक्त्वरहस्यप्रकरणम्, गाथा-९
૮૧,
| SR No. | 005776 |
| Book Title | Samyaktva Rahasya Prakaranam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Siddhasensuri, Hitvardhanvijay |
| Publisher | Kusum Amrut Trust |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 194 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 5 MB |