________________
सव्वाइं जिणेसर भासियाइं वयणाइं नन्नहा हुंति । इय बुद्धि जस्स मणे सम्मत्तं निच्चलं तस्स ॥ द्विप्रकारस्य सम्यक्त्वस्य त्रिविधत्वम्,
प्रथमं तावत् द्रव्यसम्यक्त्वम्भावसम्यक्त्वञ्च, द्वयं तत्र व्यवहारसम्यक्त्वन्निश्चयसम्यक्त्वञ्च, तृतीयं तत्र, निसर्गसम्यक्त्वमधिगमसम्यक्त्वञ्च ।
द्रव्य-भाव सम्यक्त्वम्पूर्वगांथाव्यावर्णितम् । सज्ज्ञानादिमय आत्मपरिणामो निश्चय सम्यक्त्वन्तत्तुर्यगुणस्थानादेव घटते, न पूर्वत्र, पूर्वत्राऽभिन्नग्रन्थिकत्वेन जीवस्य मि श्रुतयोरज्ञानरूपत्वात्, अष्टविधो दर्शनाचारस्तदितराऽऽचारपरिहारप्रतिज्ञा च व्यवहारसम्यक्त्वम्, यदूदितं सम्यक्त्वस्तवप्रकरणे
निच्छ्यओ सम्मत्तं, नाणाइमयप्पसुद्धपरिणामो ।
इयरं पुण तुह समए भणिअं सम्मत्तऊहिं ॥
स्वत उद्भूतेन जातिस्मृत्यादिना पराऽप्राप्तनिमित्तवान् यः सम्यक्त्वप्रोद्भवस्तन्निसर्ग दर्शनम्, सद्गुरूपदेशसापेक्षो दर्शनोद्गमोऽधिगमसम्यक्त्वं यदभिहितं योगशास्त्रे योगशास्त्रे कलिकालसर्वज्ञैर्हेमचन्द्रसूरिभिः
रूचिः श्रुतोक्ततत्त्वेषु सम्यक् श्रद्धानमुच्यते ।
जायते तन्निसर्गेण गुरोरधिगमेन वा ॥
अथ त्रिप्रकारं सम्यक्त्वम्, तच्चौपशमिकं क्षायोपशमिकञ्च क्षायिकम्,
यदुदाहृतं ‘सम्यक्त्वसप्तत्यां' भगवद्भिर्हरिभद्रसूरिभिः,
दंसणमिह सम्मत्तं तं पुण तत्तत्थसद्दहणरूवं ।
खइयं खओवसमियं तहोवसमियं च नायव्वं ॥
'चउहा पंचविहं दसविहं' एतदेव सम्यक्त्वं विवक्षाभेदेन चतुःप्रकारम्पञ्चप्रकारं दशविधमपि भवति । तत्रौपशमिकं क्षायोपशमिकं क्षायिकञ्च सास्वादनं सम्यक्त्वस्य चतुर्विधत्वे पञ्चविधत्वे चैतान्येव सवेदकमुच्यन्ते,
सम्यक्त्वरहस्यप्रकरणम्, गाथा-६
५९
