Page Text
________________
ભવ્ય અને ચરમાવર્તી આત્માઓ પણ સમ્યકત્વને નથી પામતાં ત્યાં સુધી મિથ્યાત્વના ગાઢ અંધકારથી અંધ બનેલાં છે. ૪. મૂઢટિમેરા સમૂત્તરિનો નાયડુ મિથ્યાત્વના અંધકારથી અંધ બનેલાચરમાવર્તીભવ્યો આઠ પ્રકારના કર્મોની ગ્રંથિનો ભેદ કરે છે. એ પછી સમ્યક્ત્વનો પરિણામ તેમને હાંસલ થાય છે.
અહીં એવો પ્રશ્ન ઉપસ્થિત થાય છે કે ગ્રંથિ તો માત્ર મોહનીયકર્મની જ હોય છે તેથી ગ્રંથિનો ભેદ પણ મોહનીયકર્મ સાથે સંલગ્ન છે. જો આમ છે તો આઠ કર્મોની ગ્રંથિના ભેદનું ગ્રંથકારનું વિધાન આગમ વિરુદ્ધ છે એવું નથી લાગતું?
આ પ્રશ્નનો જવાબ છે, ગ્રંથકારનું વિધાન આગમ વિરુદ્ધ નથી. કેમ કે આગમે, મોહનીય કર્મની જ ગ્રંથિ દર્શાવી છે તે જેમ સાચું છે તેમ અન્ય તમામ કર્મોના અને તેમાં ય બળવાન એવા ઘાતિકર્મોના ક્ષયમાં મોહનીયકર્મની ગ્રંથિનો ભેદ પ્રબળ ઉપાદાન બને છે એ પણ એટલી જ વાસ્તવિક હકીકત છે.
ગ્રંથિભેદ નામનું ઉપાદાન તૈયાર થાય છે એ પછી જ અન્ય કર્મોનો સંપૂર્ણ ક્ષય શક્ય બને છે. ગ્રંથિભેદનું આવું પ્રાધાન્ય પૂર્વાચાર્યોએ પણ સ્વીકાર્યું છે. પૂ. પૂર્વાચાર્યશ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજે સર્વે પ્રકરણ નામના ગ્રંથમાં લખ્યું છે–
अंतमुहुत्तेण वि कोइ, गंठिं भिच्चा लहेइ सिवं ॥
અર્થ : ગ્રંથિભેદ કરીને કોક આત્મા માત્ર અંતર્મુહૂર્તમાં મોક્ષપ્રાપ્તિ કરી લે છે. આમ, ગ્રંથિભેદનું આવું પ્રાધાન્ય હોવાથી અહીં આઠ કર્મોની ગ્રંથિનું વિધાન થયું છે. આ પ્રકારનો ગ્રંથિભેદ કરીને આત્મા ચોથા ગુણસ્થાનકની સ્પર્શના સ્વરૂપ સમ્યગ્દર્શન ગુણની પ્રાપ્તિ કરે છે. સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિનો ક્રમ:
પ્રસ્તુત, ગાથામાં ગ્રંથિભેદનું વિધાન થયું છે તેથી તેને અનુલક્ષીને અનાદિમિથ્યાદષ્ટિ આત્માને સર્વપ્રથમવાર સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિ શી રીતે થાય છે? તેનું વિવરણ અત્રે રજૂ કરવામાં આવે છે.
(૧) યથાપ્રવૃત્તિકરણ (૨) અપૂર્વકરણ અને (૩) અનિવૃત્તિકરણ. આ ત્રણ કરણ કર્યા વિના અનાદિ મિથ્યાદૃષ્ટિ આત્માને સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિ થઈ શકતી નથી. આગમિક મત પણ આ જ છે અને કાર્મગ્રન્થિક મત પણ ત્યાં સંમતિ આપે છે.
હા, જેણે એક વાર સમ્યકત્વ મેળવી લીધું છે એ પછી તેને ખોઈ પણ ચૂક્યો છે એવો આત્મા ફરી વાર સમ્યગ્દર્શન મેળવવાનો પુરુષાર્થ કરે ત્યારે તેને આ ત્રણ પૈકીના એક પણ
કરણ કરવા પડતાં નથી. * પહેલું, યથાપ્રવૃત્તિકરણ:
યથાપ્રવૃત્તિકરણ માટે પુરુષાર્થ કરવો પડતો નથી. તે સ્વયં પ્રાપ્ત થઇ જતું હોય છે. આ કરણ પુરુષાર્થપ્રધાન નથી પરંતુ ભવિતવ્યતાપ્રધાન છે. આત્મા કર્મોની નિર્જરા દ્વારા
'बोधिपताका' टीकया विभूषितं
| SR No. | 005776 |
| Book Title | Samyaktva Rahasya Prakaranam |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Siddhasensuri, Hitvardhanvijay |
| Publisher | Kusum Amrut Trust |
| Publication Year | 2010 |
| Total Pages | 194 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 5 MB |