Page Text
________________
- લાઘવ : નરદિકમાં સ્થાપે જીવને, સંનિધિ નામે દોષ, તલ કે બિંદુ માત્ર પણ સંનિધિ, કરતા મુનિણ ભાગ, ધન. ૯૩
આમ સાધુ નિમિત્તે ઘર સંબંધી આરંભ સમારંભ વહેલો | મોડો થાય તો આ બે પ્રકારની સૂક્ષ્મપ્રાકૃતિકા લાગી જાય.
આ અંગે કેટલીક વિશેષ બાબતો.
(૧) કેટલાકો એવું માને છે કે “શ્રાવિકા રોજ બાર-એક વાગે રોટલી વગેરે બનાવતી હોય અને સાધુ વહોરવા આવવાથી સાડા-અગ્યાર વાગે બનાવી દે તો આ સાધુ નિમિત્તે વહેલુ બન્યું એટલે સુક્ષ્મ અવષ્વણ દોષ લાગે.
અથવા રોજ ૧૦ વાગે જ જમી લેનાર શ્રાવિકા સાધુ ૧૧-૧૨ વાગ્યે આવતા હોવાથી સાધુના આશયથી મોડી રસોઈ બનાવે તો એ સૂક્ષ્મ-ઉષ્મણ કહેવાય.”
મારી દૃષ્ટિએ આ મોટી ગેરસમજ છે. શાસ્ત્રકારોએ જે બાદ૨-સૂક્ષ્મના દૃષ્ટાન્ત આપ્યા છે, તે ધ્યાનથી વિચારશો તો આમાં મોટો ભેદ દેખાશે.
ર
બાદરપ્રાકૃતિકામાં લગ્ન વહેલા-મોડા કર્યા છે. એમાં એ તો સ્વાભાવિક હકીકત છે કે લગ્નના રસોડે ૩૦૦-૬૦૦ માણસ તો જમનાર હોય જ. એટલે એમાં શ્રાવકનો ભાવ સાધુનો લાભ લેવાનો ખરો. પણ જે કંઈ રસોઈ બને છે, એ બધી તો ત્યારે ૬૦૦ માણસના ઉદ્દેશથી જ બને છે. એમાં સાધુનો આશય હોવા છતાંય વસ્તુઓ બનાવતી વખતે એ આશય મુખ્ય નથી બનતો કે એના માટે રસોઈ પણ વધુ નથી બનતી. એટલે એ બાદરપ્રાકૃતિકા કહેવાય પણ આધાકર્મી કે મિશ્ર ન બને.
જ્યારે સૂક્ષ્મપ્રાકૃતિકા વખતે શાસ્ત્રકારોએ બાદરના જેવું જ દૃષ્ટાન્ત નથી આપ્યું કે “શ્રાવિકા સાધુ નિમિત્તે વહેલું કે મોડું બનાવે.” પરંતુ બાદર કરતા આખી શૈલ બદલી કે “સાધુ નિમિત્તે દીકરાને વહેલુ-મોડું ભોજન આપે.”
ર
આની પાછળ સ્પષ્ટ રહસ્ય એ છે કે સાધુ નિમિત્તે જો અગ્યાર વાગે રોટલી ઉતારે, તો એમાં સ્પષ્ટ રીતે સાધુનો આશય હોવાથી એ આધાકર્મી જ બને. એમ દાળ-શાક વહેલા બનાવે તો એમાં સાધુનો આશય પણ ભેગો હોવાથી મિશ્રદોષ તો બની જ જાય.
એટલે સાધુને જ વહોરાવવા માટેની વસ્તુ જો વહેલી-મોડી બનાવે તો તો આધાકર્મીમિશ્ર દોષ જ લાગે કેમકે વસ્તુ ઉતારતી વખતે ભેગો સાધુનો આશય ભળેલો છે. ત્યાં સૂક્ષ્મપ્રાકૃતિકા ન કહેવાય.
માટે જ શાસ્ત્રકારોએ ત્યાં બાળકના ભોજનને લઈને દૃષ્ટાન્ત બતાવેલ છે. એટલે કે એમાં સાધુ નિમિત્તે કોઈ વસ્તુ વહેલી-મોડી નથી બનતી, પરંતુ સાધુને વહોરાવવાની સાથે સાથે જ બીજા આરંભ સમારંભ થાય છે. એને સૂક્ષ્મપ્રાકૃતિકામાં ગણેલ છે.
વીર વીર વીર વીર વીર અષ્ટપ્રવચન માતા ♦ (૯૩) વીર વીર વીર વીર વીર
| SR No. | 005775 |
| Book Title | Asht Pravachan Mata |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gunhansvijay |
| Publisher | Kamal Prakashan Trust |
| Publication Year | 2006 |
| Total Pages | 328 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 9 MB |