________________
આસક્તિ ત્યાં ઉત્પત્તિ
૧૨૧ ઉત્પત્તિ.” પ્રીતિ પણ રાગનો જ પ્રકાર છે માટે દેવાનુપ્રિય રાગને ઓળખો. રાગથી બચો. મહારાજ શ્રેણિકે ઊભા થઈ, નતમસ્તકે વિનીતભાવે પૂછ્યું “ભંતે! આ વાત નથી સમજાતી. પ્રીતિ તો સંસારની ધરી જેવી છે. પ્રીતિ વિના વ્યવહાર કેવી રીતે નભે? વળી પ્રીતિ નિર્મળ હોય તો તે સંસારનું કારણ કેવી રીતે બને?”
મધુર સ્મિત કરતાં મહાવીર બોલ્યાઃ “શ્રેણિક, આજે અત્યારે અહીં મારું પ્રવચન સાંભળવા માટે તું આવતો હતો ત્યારે તારાથી એક જીવનો ઘાત થયો છે. તેની તને ખબર છે?”
શ્રેણિક મહારાજા પોતાનાથી હિંસા થઈ છે તે વાત જાણી કંપી ઊઠ્યા. તેમનું મોં ખિન્ન થઈ ગયું. તેમણે અપરાધ ભાવે કહ્યું, “ભૂત! હું આ હિંસાથી અજાણ છું. મારાથી જો કોઈ જીવનો પ્રમાદવશ પણ ઘાત થયો હોય તો હું પ્રાયશ્ચિત્ત માગું છું.”
શ્રેણિક, અહીં આવવાની ઉતાવળમાં તારો અશ્વ તેજ ગતિએ આવતો હતો ત્યારે એક દેડકો પણ ઉત્સાહથી કૂદતી કૂદતો વાવની બહાર આવી આ સભામાં આવવા નીકળ્યો હતો. ઘોડાની તેજ ગતિ અને તારા બેધ્યાનપણામાં એ દેડકો તારા ઘોડાના પગ નીચે આવી ગયો અને મૃત્યુ પામ્યો. હજુ એ દેડકાનું મૃતશરીર એ વાવની પાસે જ પડેલું છે.” આ વાત સાંભળી શ્રેણિકના મુખમાંથી અરેરાટી નીકળી ગઈ. ભગવાનની વાણી તો અખ્ખલિત વહી રહી હતી.
શ્રેણિક તેને નવાઈ લાગશે પણ એ દેડકાનો જીવ અત્યારે આ સભામાં ઉપસ્થિત છે. તે અહીં આવી પહોંચ્યો છે અને પૂર્ણ રસથી આ વ્યાખ્યાન શ્રવણ કરી રહ્યો છે.”
શ્રેણિક રાજા વિસ્મયથી ચારે બાજુ જોવા લાગ્યા. ત્યાં ભગવાનની મુખ ઉપર જાણે સહેજ સ્મિત ફરક્યું, “શ્રેણિક! મારી આ બાજુ ચિર યૌવનને ધારણ કરેલા સુકુમાર જેવા દેવો બેઠા છે તેમાં એ દેડકાનો જીવ અત્યારે દેવના દેહમાં શોભી રહ્યો છે.”
