________________
यामितीच्छायामपि नानुमितिः ।
વિવરણ – સિષાધયિષાસામાન્યને અનુમિતિસામાન્યની પ્રત્યે ઉત્તેજક માનીએ તો જે દોષ આવશે, તેને જણાવવા સાથે સ્વસિદ્ધાન્તનું નિરૂપણ કરે છે. - વસ્તુ નોધ્યમ્ ઇત્યાદિ ગ્રંથથી. જેવી જેવી સિષાધયિષાની વિદ્યમાનતામાં સિદ્ધિ હોતે છતે જે લિંગકાનુમિતિ થાય છે; તલ્લિંગકાનુમિતિની પ્રત્યે તેવી તેવી સિષાધચિષાવિરહવિશિષ્ટસિદ્ધ્યભાવ પક્ષતા છે. વનિની સિષાધયિષાની વિદ્યમાનતામાં વનિની સિદ્ધિ હોતે છતે ધૂમલિંગકવન્સ્યનુમિતિ થાય છે. તેથી ધૂમલિંગકવન્ત્યનુમિતિમાં વનિવિષયકસિષાધયિષાવિરહવિશિષ્ટવનિસિદ્દભાવ પક્ષતા છે. ‘ઘટની અનુમિતિ થાય' ઇત્યાકારક સિષાધચિષા હોતે છતે પર્વતો વનિમાન' ઇત્યાકારક સિદ્ધિ ન હોય તો ‘પર્વતો વનિમાર્' ઇત્યાકારક અનુમિતિ થઈ શકે છે. તેથી ‘પર્વતો વનિમાર્' ઇત્યાકારક સિદ્ધિ હોય ત્યારે પણ તાદશ ઘટવિષચિણી સિષાયિષાથી વત્ત્વનુમિતિનો પ્રસંગ ન આવે- એ માટે ‘‘યાદૃશયાવૃત્તિષાયિષાતત્ત્વ સિદ્ધિસત્ત્વ’’ અહીં ‘સિદ્ધિતત્ત્વે’ આ પદનું ઉપાદાન કર્યું છે. અન્યથા यादृशयादृशसिषाधयिषासत्त्वे यल्लिंगकानुमितिः, ... ઇત્યાદિ તાત્પર્યમાં ઉપર જણાવેલ પ્રસંગ નિવારી શકાશે નહીં. આ રીતે તલ્લિંગકાનુમિતિમાં તત્તવ્યક્તિત્ત્વન તત્તત્ સિષાધ– ચિષાને ઉત્તેજક માનવાથી સિદ્ધિ અને પરામર્શ હોવા છતાં તદુંત્તરકાલમાં ‘યિિશ્ચત્ જ્ઞાન નાયતામ્' એતાદશ સામાન્ય ` ઇચ્છા હોય તો પણ અનુમિતિ થતી નથી. યદ્યપિ ઉપર જણાવેલા સ્થળે ‘યત્કિંગ્નિજ્ઞાન નાયતામ્' ઇત્યાકારક જ્ઞાનત્વપ્રકારકઇચ્છાથી અનુમિત્યાપત્તિનું નિવારણ કરવા ‘અનુમિતિ નનયતામ્' ઇત્યાઘાકારક અનુમિતિત્વપ્રકારકઇચ્છાવેન સિષાધયિષાને અનુમિતિની પ્રત્યે ઉત્તેજક
ન
હજ
૩૯
