Page Text
________________
૫૮ :
કારિકાવલી-મુક્તાવલી-વિવરણ પ્રત્યે પૂર્વવૃત્તિતાના જ્ઞાન પછી જ જેની જે કાર્યની પ્રત્યે પૂર્વવૃત્તિતા ગ્રાહા થાય છે, તે કાર્યની પ્રત્યે તે અન્યથાસિદ્ધ છે. દા. ત. ઘટાત્મક કાર્યના જનક કુલાલની પ્રત્યે કુલાલપિતાની પૂર્વવૃત્તિતાને જાણ્યા પછી જ કુલાલપિતાની પૂર્વવૃત્તિતા ઘટાત્મક કાર્યની પ્રત્યે ગ્રહણ કરાય છે. તેથી ઘટાત્મકકાર્યની પ્રત્યે કુલાલને પિતા અન્યથા સિદ્ધ છે. યદ્યપિ કુલાલને પિતા પણ કુલાલ હોવાથી કુલાલન ઘટની પ્રત્યે તે જનક હેવાથી તેને અન્યથાસિદ્ધ નહીં માન જોઈએ કારણ કે ઘટ સામાન્યની પ્રત્યે કુલાલ-સામાન્ય કારણ છે. પરંતુ ઘટની પ્રત્યે કુલાલન કુલાલપિતા કારણ હોવા છતાં કુલાલપિતૃન રૂપેણ અન્યથા સિદ્ધ છે. અહીં એ યાદ રાખવું કે પ્રથમ અને દ્વિતીય તથા તૃતીય અને ચતુર્થ અન્યથા સિદ્ધમાં દ્વિતીય અને તૃતીયલક્ષણના અભિપ્રાયથી ભિન્નતા નથી. પરંતુ શિષ્યની બુદ્ધિના વૈશવ માટે આ રીતે નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું છે. અન્યથા તે વક્યમાણ પંચમ અન્યથાસિદ્ધમાં જ બધાને સમાવેશ શક્ય હેવાથી ઉપર જણાવેલા ચારે અન્યથાસિદ્ધનું નિરૂપણ કરવાની આવશ્યક્તા ન હતી. અવશ્યકલપ્ત નિયત પૂર્વવત્તિ અર્થ કાર્યની પ્રત્યે જેની નિયત પૂર્વવૃત્તિતા અવશ્ય મનાય છે. તે પદાર્થોથી જ કાયસંભવ હોય તે તે અવશ્યકલસનિયત પૂર્વવૃત્તિ પદાર્થોથી ભિન્ન પદાર્થો અન્યથા સિદ્ધ છે. ઘટાદિ કાર્યની પ્રત્યે અવશ્યકલપ્ત નિયત પૂર્વવૃત્તિ દંડ-ચક્ર-ચીવરાદિથી જ ઘટાદિને સંભવ હોવાથી તદ્દન ભિન્ન રાસભ અન્યથાસિદ્ધ છે. આથી જ પ્રત્યક્ષાત્મક કાર્યની પ્રત્યે મહત્વ [મહત્પરિમાણ ની અવશ્યકલ નિયત પૂર્વવૃત્તિતા હોવાથી તેની સાથે રહેનારૂં અનેક દ્રવ્યવસ્વ અર્થાદ અણુ પરિમાણાશ્રયભિન્ન [પરમાણુ યશુકભિન્ન] દ્રવ્યત્વ અન્યથા સિદ્ધ છે. કારણ કે પ્રત્યક્ષા
ત્મક કાર્યની પ્રત્યે વિષયતાસંબંધથી તેના અધિકરણ અણુભિન્ન દ્રવ્યમાં અણુભિન્નદ્રવ્યત્વ સ્વરૂપ અનેક દ્રવ્યત્વ નિયત પૂર્વવૃત્તિ હેવા છતાં મહત્વની જેમ તેની પૂર્વવૃત્તિતા અવશ્યકલપ્ત નથી. મહત્વની પૂર્વવૃત્તિતાને અવશ્યકલ્સ ન માનતા તાદશ અનેક દ્રવ્ય
| SR No. | 005698 |
| Book Title | Karikavali Muktavali Vivaran Part 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Chandraguptasuri |
| Publisher | Mokshaiklakshi Prakashan |
| Publication Year | 1987 |
| Total Pages | 198 |
| Language | Gujarat |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 14 MB |