________________
કારિકાવલી-મુક્તાવલી-વાવરણ સપ્રતિપક્ષ આવે છે. એ નહીં કહેવું જોઈએ, કારણ કે “ક્ષિા ગુરૂ áનવું રાજાશાસ્ત્રાર્” આ અનુમાનમાં “fક્ષયકુમાર રાનવત્વમતુ ર્રાખ્યત્વે માડુ” આ પ્રમાણેની વ્યભિચારશંકાને નિવક તર્ક નથી. કર્નજન્યત્વ અને શરીરાજન્યત્વ બને. અત્યન્તાભાવ સ્વરૂપ હોવાથી તે બને નિત્ય પદાર્થને કાર્યકારણ ભાવ સંભવિત નથી. આથી સ્પષ્ટ છે કે તાદશ વ્યભિચાર શંકા. નિવર્તક અનુકૂલ તર્કથી વિરહિત શરીરજન્યત્વ હેતુક ઉક્ત અનુમાન. અપ્રાજક હોવાથી તે અનુમાન દ્વારા કર્તુજન્યત્વ સાધક સિદ્ધાતિનું અનુમાન સપ્રતિપક્ષિત થતું નથી. સિદ્ધાતિનું કાર્યત્વહેતુક અનુમાન પણ અપ્રાજક છે એ કહેવું ઉચિત નથી કારણ કે ઉપર જણાવ્યા મુજબ સિદ્ધાતિના મતે તે કત્લેન અને કાર્યન કાર્યકારણભાવ સ્વરૂપ અનુકૂલ તર્ક હોવાથી સિદ્ધાતિના અનુમાનમાં અપ્રાજકત્વ [અનુકલતકવિરહિત્ય નથી. આ રીતે અનુમાન પ્રમાણથી સિદ્ધ પરમાત્માનું પ્રતિપાદન કરનારી “શાવમૂમી...” ઈત્યાદિ. શ્રુતિઓ પણ પરમાત્માના અસ્તિત્વના જ્ઞાન માટે અનુસ્મરણીય છે..
રૂતીશ્વરાનુમાનજૂ II
कारिकावली द्रव्यं गुणस्तथा कर्म सामान्यं सविशेषकम् । समवायस्तथाऽभावः पदार्थाः सप्त कीर्तिताः ॥२॥
મુવી ! पदार्थान् विभजते-द्रव्यमिति । अत्र सप्तमस्याऽभावत्वकथनादेव पण्णां भावत्व प्राप्त, तेन भावत्वेन पृथगुपन्यासो न कृतः । एते च पदार्था वैशेषिकनये प्रसिद्धाः, नैयायिकानामप्यविरुद्धाः प्रतिपादित
चैवमेव भाष्ये, अत एवोपमानचिन्तामणौ सप्तपदार्थभिन्नतय। शक्ति• सादृश्यादीनामतिरिक्तपदार्थत्वमाशङ्कितम् । ।
of
