________________
૨૩
દૃષ્ટિ (ભાવ)નું છે. દશ્યનું નથી. માટે જ તે કહ્યું છે કે - પિંડે સે બ્રહ્માંડે!”
જે કંઈ ભણે એ જાણે. પરંતુ ભણે એટલે જીવ આગળ વધે એમ ન મનાય. જીવની જેટલી ભાવશુદ્ધિ વધે તેટલો જીવ સુધરે અને જીવ સુધર્યો એટલે આગળ વધે. વિકસિત થયે લેખાય. બુદ્ધિને વધારે શક્તિ છે. બુદ્ધિમાં સુધારે એ સદ્બુદ્ધિ છે. આધ્યાત્મિકક્ષેત્રે બુદ્ધિની કિંમત છે. ધમ જીવની ભાવશુદ્ધિ વધારી આપે છે. પુષ્યવૃદ્ધિ કરી આપનાર ધર્મ કરતાં ભાવશુદ્ધિ કરી આપનાર ધર્મ ચઢિયાત છે.
“ભણે પણ ગણે નહિ એ કહેણી આ સંદર્ભમાં જ છે.
માત્ર કાયાગની ક્રિયાથી મોહને નાશ કદી થત નથી. કિયા મેહને દબાવી દઈ શકે છે એટલું જ મેહને સર્વથા નાશ તે આત્માના જ્ઞાન દર્શન ઉપગથી સના પરમાત્માના બળથી અને ભાવથી થઈ શકે છે. કાયા સ્કૂલ છે અને તેનું ક્ષેત્ર મર્યાદિત છે. મન સૂક્ષ્મ છે અને તેનું ક્ષેત્ર વિશાળ અને વ્યાપક અમર્યાદિત છે. કિયાની મર્યાદા છે. જ્યારે ભાવ વ્યાપક છે.
ભાવ આશ્રિત ભાવ આવે તે શ્રેષ્ઠ સાધના છે. દ્રવ્ય આશ્રિત, ક્ષેત્ર આશ્રિત, કાળ આશ્રિત ભાવ તે જ સફળ બને જે ભાવ આશ્રિત ભાવ આવે. તેમ ન થાય તે તે માત્ર
યોગ (કાયિક) ક્રિયા બની રહેશે. ઉપગકિયા (આંતરકિયા) . નહિ બને. કિયા ભાવ લાવી આપે પણ કિયા ભાવનું કામ
નહિ કરી આપે. ભાવ જ ભાવનું કામ કરી આપે.
