________________
૩૪૯
કષ્ટ હોય છે. જ્યારે ઉપસર્ગ એ પર નૈમિત્તિક આવનારાં. કષ્ટ હોય છે. દુઃખ શરીરથી શરીરને વેદવાનું છે. અશરીરી દુઃખ વેદતાં નથી. સુખ દેહજન્ય અને આત્મજન્ય એમ. ઉભય છે.
દુખને આમંત્રણ આપવું પણ દેહ-આત્માની ભિન્નતાના ભેદજ્ઞાનથી આવેલા દુઃખનો સ્વીકાર નહિ કરો. અર્થાત દેહ ભલે દુઃખ વેદે પણ મન તે તે સમયે સુખ જ વેદતું હોય આવું ત્યારે જ બને જ્યારે દેહભાવ અને દેહભાન જતાં રહ્યાં હોય. દેહાભિમાન હશે, દેહાધ્યાસ હશે તે દુઃખનું વેદન મન પણ કરશે અને ત્યારે તે દુઃખને સ્વીકાર થયેલો ગણાશે. દેહ ભલે દુ:ખી હોય, આમા તે સુખમાં જ રહેવો જોઈએ. આમ દુઃખને સુખમાં પરિણમાવતાં થઈશું, દુઃખ પ્રફ થઈશું ત્યારે જ કેવલજ્ઞાન થશે. આવી દશા, બાહ્ય પંચાચારના પાલનના અભ્યાસથી અત્યંતર દશા આવેથી થાય છે. - શરીરને જોઈએ- જરૂર હોય તેથી ઓછું આપવું તેનું નામ તપાચાર ઇન્દ્રિદ્યાનું દમન કરવું તેનું નામ પણ તપાચાર આમ કરવાથી અવ્યવસ્થા થાય ત્યારે મન અસ્વસ્થ ન થતાં. સ્વરૂપ રમણતા કરે અને સંયમ જળવાય તે તે તપ. કાયા દ્વારા તપ, ઉપવાસ આદિ આદર્યા બાદ મનથી ખાસ-વિશેષ સંયમ કરી સ્વરૂપ વિચારણા કરવી તે મનને તપ કર્યો કહેવાય, આમાં શરીરનું ભેદ જ્ઞાન પરમાત્માના સ્વરૂપનું જ્ઞાન, જોઈએ. માત્ર શરીરથી સાધના નથી થતી, વિશેષે તે મનને. સંયમ કેળવવાને છે. એમ કરીશું તે જ કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત થશે.
જે શરીરની સાથે ભેગ્ય પદાર્થ જોડાય અને ઈન્દ્રિય
