________________
૩૩૫
સમ્યગજ્ઞાનના વિષયમાં શ્રુતકેવલ થવાનું ધ્યેય હેવું જોઈ એ બાકી ભવિતવ્યતા અનુસાર ઓછું ભણ્યાં હાઈ એ - અને કેવલજ્ઞાન થઈ જાય તે વાત જુદી છે.
દ્વાદશાંગી પ્રમાણ શ્રુતજ્ઞાન ભણવાને નિર્ણય કરવાથી - ચારિત્ર અંગીકાર કરવું પડે. નિશ્ચયથી સમક્તિ આવે તે દ્વાદશાંગી પ્રમાણ થતજ્ઞાની થવાની શક્યતા રહે છે. મૂળમાં (બીજમાં જ્ઞાન છે અને ફળમાં જ્ઞાન છે. એક ક્ષણ પણ જીવ જ્ઞાનવિહેણે હેતે નથી ચારિત્રને સમજાવનાર પણ જ્ઞાન છે. મૂળમાં રહેલું જ્ઞાન આંશિક, અપૂર્ણ, વિકારી સાવરણ હોય છે. એ વિકારી જ્ઞાનને નિવિકારી બનાવી નિરાવરણ અને પૂર્ણ બનાવવાની જ્ઞાનપ્રાપ્તિની પ્રકિયા તે જ્ઞાનાચાર છે. જેના ફળ સ્વરૂપ નિર્વિકારી નિરાવરણ, પૂર્ણ એવી સર્વજ્ઞતાની કેવલજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે. જે જ્ઞાનની ચરમસીમાં છે. એ પરમજ્ઞાન છે. ચારિત્ર અંગીકાર કરવાનું અને તપ તપવાનું પ્રજન પણ કેવલજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ માટે છે. જ્ઞાન વિના સંયમ–ચારિત્ર–તપની ભૂલ સુધરશે નહિ.
શ્રતજ્ઞાન એ સાધન છે. મોહનીયકર્મનો ક્ષય કરે તે સાધ્ય છે અને મેહનીય કર્મના ક્ષય (વીતરાગતા)ના લક્ષ્ય મેહનીય કર્મના ક્ષયોપશમની ક્રિયાની સાધના છે. અ૯૫ એવાં પણ જ્ઞાનના વિકારની અલ્પ એવા પણ મોહનીય ભાવમાં એવી તાકાત છે કે આપણને કેવલજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ - થવા ન દે. એટલે જ દ્વાદશાંગી પ્રમાણ શ્રુતજ્ઞાન ભણી ભણીને જ્ઞાનમાં રહેલાં મેહનીયના વિકારને નાશ કરવા પ્રવૃત્ત થવાનું છે અને તેમાં સતત સાવધ-જાગરૂક–અપ્રમત્ત રહેવાનું છે. અહીં આ ક્ષેત્રે તે પૂરેપૂ૨ ચૂક તે પૂરે અપૂરું પામે એ ન્યાય છે.
