________________
૨૫૩
કેવલજ્ઞાન એક ભેદે છે. તેથી તે એકાંત છે–અદ્વૈત છે, પણ શકિત અનંત છે.
કેવલજ્ઞાન સિવાયના બાકી સર્વમતિ શ્રત, અવધિ અને મન:પર્યવ જ્ઞાન ઘણાં ઘણાં ભેદે છે અને શક્તિ આપે છે.
અનંત એટલે વ્યાવહારિક વારતવિક અંતે ગયા અને નિશ્ચય–પારમાર્થિક અંત આવ્યો કે જે અંતને પછી અંત
જ નથી એવો અન+અંત-અનંતને અર્થ છે. અનંતમાં નિત્યતા અને સમગ્રતા નિહાળવાની છે ત્યાં અક્રમિકતા છે.
જેના અનેક અંત છે તે અનેકઅંત અનેકાન્ત છે. સાદિ–સાન્ત ભાવાવસ્થાના એક કરતાં અધિકા અંતે છે અને તેથી તે અનિત્યાવસ્થા છે–અલ્પાવસ્થા-છદ્મસ્થતા છે. ત્યાં કેમિકતા છે.
છદ્મસ્થ જ્ઞાનીઓની અનેકાન્ત કમિક અને ભેદરૂપ
દૃષ્ટિ
છે.
કેવલી ભગવંતની એકાત અને અનંત શક્તિરૂપ, અક્રમિક દૃષ્ટિ છે.
આમા, પરમાત્મા બન્યા બાદ, સિદ્ધ થયા બાદ પણ જ્ઞાતાદ્રષ્ટા હોવાથી એક અનંત એટલે કે એક એ પણ.' અનંતરૂપ છે અને પાછે અનંતમાં એક છે.
સર્વ રેય પદાર્થો સર્વજ્ઞ સિદ્ધ પરમાત્મ ભગવંતના. જ્ઞાનમાં પ્રતિબિંબિંત થાય છે. એ અપેક્ષાએ પરમાત્મા “એકેઅનંત” છે.
જ્યારે એ અનતા રેય પ્રતિબિંબે સાથે સર્વજ્ઞ-સિદ્ધ.
