________________
૨૨૨
સળગાવતા એમાં પ્રથમ લીલી પીળી ઝાંય ઊઠે છે અને શ્વેત રાખ બને છે.
તેવી જ રીતે ગાઢ તિમિરમાંથી પહો ફાટે છે જે ઉષા ટાણે રક્ત, પીત્ત રંગ ધારણ કરે છે અને પૂર્ણ સૂર્યોદય થયાં બાદ શ્વેતવણી પ્રકાશરૂપે પરિણમે છે.
અનેક મંગે અનેક ભિન્ન ભિન્ન પ્રકારના હોય છે. જેવી જેની વાંછના, એ મંત્રોના બે મુખ્ય ભેદ છે. કેટલાંક કુર કર મંત્રના આરાધ્ય દેવ દે જે અધિષ્ઠાયક દેવ કહેવાય છે તે પણ કુર હોય છે જ્યારે સૌમ્યમંત્રના અધિષ્ઠાતા દેવ સૌમ્ય હોય છે. કુર મંત્રની સાથે દાન કે તપને કેઈ સંબંધ હોત નથી, જ્યારે સૌમ્ય મંત્રના જાપ સાથે જે દાન અને તપ ભળે છે તે તે મંત્રને બળ ભળે છે જેથી તે શીધ્ર ફળે છે. અને ફળ પણ શ્રેષ્ઠ હોય છે. નમસ્કાર મહામંત્ર એ સૌમ્ય પ્રકારને મંત્ર છે. જેને જાપ શીધ અને શ્રેષ્ઠ ફળ પ્રાપ્તિ અંગે દાન અને તપ સહિત કરવા એગ્ય છે, કારણ કે બીજા મંત્રના અધિષ્ઠાયક દેવેની અવસ્થા તપ, ત્યાગ અને દાન સ્વરૂપ નથી હતી જ્યારે પંચ પરમેષ્ઠિનાં પાંચ પદો સ્વયં તપ, ત્યાગ, દાનાદિ અનેક ગુણની પરાકાષ્ઠારૂપ છે. માટે જ આનાથી ચઢિયાતે મહાન મંત્ર કે હોઈ શકે?
વળી અન્ય મંત્રની આરાધનામાં ધ્યેય, ધ્યાન, ધ્યાતા ત્રણે ભિન્ન હોય છે. અને કદી અભેદ થતાં નથી. કારણ કે દયાન કરનાર યાતાની જે દશા હોય છે તે જે રહે છે, અને એની માર્ગ દ્વારા પ્રાપ્ત થયેલ વાંછિતા પદાર્થ કાયમ રહેતો નથી, તેને યાચકપણું પણ ટળતું નથી. એટલું જ નહિ પણ આપનાર અધિષ્ઠાયક દેવ દેવીની અવસ્થા સ્થિતિ પણ સાદિ સાન્ત હોય છે.
