________________
૧૪૧
(૧૫) જેની દષ્ટિ પૂર્ણ છે તેવાં વીતરાગ પરમાત્મા– એના કેઈ વિરોધી નથી જ્યારે જેની દષ્ટિ અપૂર્ણ છે. તેના કઈને કઈ વિરોધી બહારથી પણ છે અને અંદરમાં તે છસ્થ પોતે પણ પિતાને વિરોધી છે.
દષ્ટિ એ જ્ઞાન છે. જ્યારે ભાવ એ લાગણું અર્થાત સુખ દુઃખ-આનંદ છે. દશ્ય અને સાધનસામગ્રીના પરિવર્તનથી અનુકુળગ કે પ્રતિકુળગમાં સંગમાં કે વિયેગમાં ઉત્પાદકે વ્યર્યમાં, શાતા કે અશાતામાં આપણે ભાવ અને દષ્ટિ સમ રાખવાના છે.
સમ્યગૂશન, જૈનદર્શન, સ્યાદવાદ દર્શન, આત્મદર્શન કેવલદર્શન એ બધાં દર્શનના વિશેષણે છે, પણ દશ્યના નથી. તેથી એમ સિદ્ધ થાય છે. કે દર્શનને સુધારવાનું છે. માત્ર દશ્યને નહિ. અધિકરણ, ઉપકરણ, કરણ એ દશ્ય કેટિના છેમાટે સાધનાને તેમાં ન હમાય.
દશ્ય એ મૂળ પદાર્થ નથી. પરંતુ દષ્ટિ અને ભાવ મૂળભૂત પદાર્થ છે જેવી દષ્ટિ કરીશું એવા ભાવને સુખ કે દુઃખને વેદીશું. માટે હવેથી એટલે નિર્ણય તે કરવો જોઈએ કે...
(અ) સુખ ન અપાય તે કાંઈ નહિં પણ કેઈને દુઃખ તે ન જ પહોંચાડવું. આનાથી દુર્જનતા ટળે એને માનવતા
આવે.
(બ) આગળ વધી દુઃખ તે ન પહોંચાડવું પણ મારાથી ભાવ તે કરી છૂટી સામેનાને હું સુખી કરવાનો પ્રયત્ન કરું. આનાથી માનવતા મરી ઉઠે છે સજજનતામાં.
