________________
૧૧૮
હોય છે. છતાં ય આ દેશવિરતિમાં પણ ગૃહસ્થાવાસના કારણે પતનનાં બાહ્ય નિમિત્તાને સર્વથા ત્યાગ હેતે નથી અને અસ૬ આરંભ સમારંભની અર્થ-કામની પ્રવૃત્તિ ચાલુ હોય છે. એટલું છે કે અહીં માંગ અને ભેગમાં મર્યાદા હોય છે; દેશાવરતિના સ્વાદે વિકાસના આગળના તબકકામાં આરંભ પરિગ્રહ અને ભેગના સર્વથા ત્યાગે એટલે કે ગૃહસ્થાવસ્થાના ત્યાગથી અને ન્યાસાવસ્થાના સ્વીકારથી સર્વવિરતિ એવા છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકે પદાર્પણ થાય છે. આ સાધુ અવસ્થા મુનિ અવસ્થા છે. અહીં પ્રાપ્તને ત્યાગ છે અને અપ્રાપ્તિની ઈચ્છાને પણ ત્યાગ છે. દેહાવશ્યક વસ્તુની પણ માલિકી ભાવનાને ત્યાગ છે. દેશવિરતિ એવાં પાંચમા ગુણસ્થાનક સાધકને પરવશતા અને પરાધીનતા ઊભી હોય છે જ્યારે છઠ્ઠા ગુણસ્થાનકે રહેલ સર્વવિરતિધર સાધક સાધુ ભગવંતે સ્વાધીન અને સ્વાવલંબી હોય છે. પતનના બહારનાં નિમિત્તોને અભાવ હોય છે અને સમક્તિની પૂર્ણ જાળવણ રક્ષા, વૃદ્ધિ અને બુદ્ધિને અનુકૂળ પરિસ્થિતિ હોય છે. સાધકને આ કક્ષાએ પહોંચ્યા બાદ કાંઈ જોઈતું નથી સિવાય કે આત્માનુભૂતિ, આત્મસાક્ષાત્કાર, શાશ્વત નિત્ય અવિનાશી મેક્ષસુખ.
આત્મવશમ સુખમ સર્વમ્ પરવશમ દુઃખમ સર્વમ એ સાધના સૂત્રની અહીં પૂર્ણ પ્રાપ્તિ થાય છે. આ સાધના પરમ નિર્દોષ અને બળવાન છે. છતાંય આ સાધકનું સાધ્ય. સૂત્ર તે...
“યે મૃમ તત્ સુમ’ છે. એટલે કે ખરેખર તે જે જ્ઞાનની પૂર્ણત
