________________
૧૬
જૈન દૃષ્ટિએ ક
હાય, શરીર સારું હાય, પતિના યાગ હાય, છતાં વાંઝણી સ્ત્રીને કે દીકરા–દીકરી ન થાય કારણ કે વંધ્યાના સ્વભાવ જ સંતતિહીન રહેવાના છે. અને તમે વિચાર કરો કે ખાવળને આવા અણીદાર કાંટા થાય છે, તેમને કોણે ઘડચા હશે? તેમને કઇ એરણ પર ચઢાવ્યા હશે ? એમને કઈ કાનસથી ઘસ્યા હશે ? અને તમે મેગરા જુઓ, ચમેલી, ગુલામ, ચ'પા, જાઈ, જૂઈનાં ફૂલા તપાસો. એમને બનાવવા કાણુ ગયું ? એમને આકાર કોણે આપ્યા? અને મોટા ગલગોટાને કાણે ગોઠવ્યા ?
અને અગ્નિની શિખા ઊંચે જ શા માટે જાય? પાણીની ગતિ નીચી જ શા માટે રહે? ઓકિસજન અને હાઇડ્રોજન મળે ત્યારે પાણી કાણુ નીપજાવે? વીજળીના પ્રવાહ એક સેકન્ડમાં લાખા માઇલ કેમ ચાલે? એને કાણુ ધક્કા મારે? અને તૂ ખડું પાણીમાં શા માટે તરે? અને પથ્થર પાણીમાં શા માટે ડૂબે ? આ સર્વના ખુલાસા તે તે વસ્તુના સ્વભાવ ઉપર જ આધાર રાખે છે. જેના જેવા સ્વભાવ હાય તે તે પ્રમાણે વર્તે. એના તા પાર વગરના દાખલા આપી શકાય તેમ છે, જેમ કે સૂંઠ ખાવાથી વાયુ હણાઈ જાય, હરડે ખાવાથી રેચ લાગે, કાંગડું મગને ગમે તેટલે પાણીમાં ઉકાળા અને ગમે તેટલી ગરમી આપે. પણ એ કદી પાકે જ નહિ અને કોલસા ઉપર ગમે તેકલે સાબુ લગાડો, પણ એ સફેદ થાય જ નહિ. ટૂંકામાં કહીએ તે, કોઈ પણ દ્રવ્ય પાતપોતાના સ્વભાવ મૂકે નહિ. એમાં કાળનું કાંઈ કામ નથી. જેવા જેના સ્વભાવ હાય તેવા તેના પરિપાક થાય છે. બાકી કોઈ તેને કરતું નથી કે કોઈ તેને ફેરવી શકતું નથી. તમે મારનાં પીંછાં જુઓ. એના રંગ અને એની ગાઠવણ વિચારતાં અને કળા કરેલા મેરને જોતાં અક્કલ કામ નહિ કરે. એ મેરનાં પીંછાંનાં ચિતરામણુ કોણે કર્યા ? અને તમે કેાઇ સાંજની કે પ્રભાતની સંધ્યા વખતે આકાશના રંગ જોયા છે? એના રંગમાં રહેલી વિવિધતા અને નવીનતા તથા આકષ કતા તમને મુગ્ધ કરી દેશે અને ઘડી પછી
