________________
૧૮૫
ઉપસ‘હાર
શાતાવેદનીયનાં અધસ્થાન
ક્ષમા રાખવાથી, ગુરુદેવની ભક્તિ કરવાથી, અન્ય જીવા તરફ દયા રાખવાથી, કરુણાયાગ્ય જીવા તરફ્ કરુણા કરવાથી, પોતાનું જીવન સંયમી રાખવાથી, વ્રતનિયમ લેવાથી, કષાયે પર અને તેટલા વિજય કરવાથી, કષાય કરવાના પ્રસ`ગે। આવે ત્યારે તેનાથી ચેતી તેને ટાળવાથી, ઉચિત દાન આપવાથી, ઇચ્છાપૂર્ણાંકના તપ કરવાથી પ્રાણી શાતાવેદનીય કર્મના બંધ કરે.
અશાતાવેદનીયનાં બધસ્થાન
સાધુ મુનિરાજ, દેશનેતા, સંધના આગેવાને કે સ`સ્થાના સંચાલકોની નિંદા કરવાથી, સારા માણસાને સંતાપ કરવાથી, પ્રાણીવધ કરવાથી, પ્રમાદપૂર્ણાંક વનસ્પતિનાં છેદનભેદન કરવાથી, પારકી થાપણ ઓળવવાથી, ચાડી ચૂગલી કરવાથી, લેાકા પર ત્રાસ કરવાથી, દમલેલ પ્રાણી પર ક્રોધ કરવાથી, કોઈને આશાભંગ કરવાથી, અંદર અંદર લડાલડી કરાવવાથી, રસપૂર્ણાંક કષાયપરિણતિમાં આનદપ્રવૃત્તિ કરવાથી, શિયળના લેપ કરવાથી, હાથી, ઊંટ, બળદ વગેરેનું દમન કરવાથી, ઘેાડાને ચાબૂક મારવાથી, બળદને પરાણાની આરા મારવાથી, ખીજાઓને શાકસ તાપ કરાવવાથી, મેળાવડા ભાંગી નાંખવાથી, કાળાબજાર કરવાથી પ્રાણી અશાતાવેદનીય કર્મના બંધ કરે. અશાતાવેદનીય બાંધવાનાં તા અનેક કારણા દરરોજ અને છે. વિના ઉપયેાગે ચાલતાં અનેક નાનાં જીવા, કીડી, મંકોડીના ઘાણ નીકળી જાય, ખેલવામાં સામાની કુણી લાગણીને આઘાત થઈ જાય વગેરે અનેક કારણે અશાતાવેદનીય કર્મના બંધ થાય છે.
માહનીય કર્મના દર્શનમાહનીય અને ચારિત્રમેહનીય એવા એ વિભાગ પડે છે. ધર્મના કદાગ્રહ કરવાથી, એકાંત ધર્મના ઉપદેશ કરવાથી, ‘માત્ર ક્રિયા કરે જાએ, તમારો નિસ્તાર થઈ જશે’ એવા પ્રચાર કરવાથી ન્યાયનીતિના ભ`ગ કરી સાચા ધર્મની ઉપેક્ષા કરવાથી, સૂત્રસિદ્ધાંત વિરુદ્ધ પ્રરૂપણા કરવાથી, સત્ય કયાં છે તે
