________________
નિવેદન આઠમું.
( ૯), માટે માનવું જોઈએ કે-વસ્તુને સ કેચ આપણે જોઈ શકીયે છીએ, ને તે વસ્તુ ઘણે દૂર રહેતાં તેને આપણે જોઈ શકતા નથી, વળી કચછને ધાબે ડુંગર જોતાં તે પૃથ્વીની દા જેવી સ્થિતિ સંભવતી જ નથી. દૃષ્ટિદેષને લઈને નીચેના ફેરફારો દેખાય છે અને આપણે સમજી શકીયે છીયે.
૧ એક સરખી ઉંચાઈનું મકાન જઈશું તે આગળ ભાગ ઉચો ને પાછળના ભાગ નીચે દેખાય છે, અને જેમ જેમ આગળ જઈશું તેમ તેમ સામેને ભાગ પણ ઉંચે દેખાશે.
૨ રેલના સમાન અંતરવાળા પાટા પર સીધી દષ્ટિ નાખીએ તે આગને પહેળે અને પાછળ ભાગ વાંકાશને લઈને સાંકડે બનતે દેખાય છે. ઘણે દૂર દૃષ્ટિ નાખતું તે એકદમ મળેલો–ભેગે થયેલે દેખાય છે, અને અતિ દૂર તપાસ કરતાં અદશ્ય લાગે છે. એટલે તે પૃથ્વીના ઢાળમાં નમી ગયો હોય એમ આપણને લાગે છે. ( જુઓ ચિત્ર ૭મું )
૩ શહેરોમાં સીધી બજારની બને લાઈને જે તે આગળનો ભાગ પહેળે ને પાછળ ભાગ બહુજ સાંકડ એટલે બને બજાર ભેગી થઈ હોય તેવી દેખાય છે, પણ તે સ્થાને પહોંચતાં તે તે ભાગ પહેબે દેખાશે, જ્યારે પ્રથમ જે સ્થાનને આપણે વિસ્તારવાળું જોઈ શક્યા હતા તે હવે સાંકડું દેખાશે.
૪ સમાન અંતરે રહેલી અને વૃક્ષની લાઈનવાળે બગીચાનો માર્ગ તપાસીશુ તે આપણી પાસેના ભાગમાં આપણે મહાન વિસ્તાર જોઈ શકીશું, અને તેટલું જ અંતર સામેના છેડાના વૃક્ષમાં પણ પરસ્પર હોવા છતાં આપણે તે વૃક્ષેના જુથનેથડને ભેગા થયેલા દેખીશું,
૫ સરખી ઉંચાઈવાળા ખંડા વિશાળ ઘરમાં એક છેડે ઉભા રહી સામે દૃષ્ટિ નાખીશું, અથવા મધ્યમાં ઉભા રહી ચારે બાજી જોઈ, તે ઉપર ને નીચેનો ભાગ ભેગા થયા હોય એવે દેખાય છે, અને બંને પડખેને ભાગ પણ સંકેચાયેલ
૧ જે સ્થાને આપણે છીએ તેની પાસેનો ભાગ કાંઈક વધારે પહોળે ને પછી સાંકડો દેખાશે.
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
