________________
દેવાનાં મુકુટનાં ચિહ્ન
डियचिधमउडा " इति, अत्र ते इति सौधर्मादयोऽच्युतान्ताः क्रमेण देवाः, खड्गो गण्डकनामा आटव्यश्चतुष्पदविशेषः, यदाह शाश्वतः - ' खड्गो गण्डकशृंगा सिबुद्ध भेदेषु गण्डके " इति, विडिमस्तु मृगविशेषो लक्ष्यते, तथा च देशीशास्त्र - ' विडिमो समय गंडे '
૩૦૧
औपपातिके त्वेवं चिह्न विभागो दृश्यते - सोहम्म १ ईसाण २ सणकुमार ३ माहिंद ४ बंभ ५ लंतग ६ महासुक्क ७ सहस्सार ८ आणयपाणय ९ आरणअच्चय १० वई पालय १पुष्कय २ सोमणस ३ सिरिवच्छ ४ नंदियावत्त ५ कामगम ६ पीइगम ७ मणोरम ८ विमल ९ सव्वओभ६ १० नामधिज्जेहिं विमाणेहि ओना वंदगा जिणंद मिग १ महिस २ वराह ३ छगल ४ दद्दुर ५ हय ६ गयवई ७ भुयग ८ खग्ग ९ उसमें १० कविडिमपायडियचिधमउडा ' *' કૃત્તિ, ત્ર મુળાઢ્યોऽङ्का - लाच्छनानि विटपेषु - विस्तारेषु येषां मुकुटानां तानि तथा, तानि प्रकटितહાય છે. મૃગ, પાડા, જંગલી ભૂંડ, સિંહ, બાકડા, દેડકા, ઘેાડા, હાથી, સર્પ, ગેંડા, વૃષભ, બાલમૃગ આદિ....
અહી' તે શબ્દથી સૌધર્માંથી માંડીને અચ્યુત સુધીના દેવેા સમજવા, ખડ્ગ એટલે ગે'ડા, જ*ગલી પશુ સમજવા.
શાશ્વતઃ કેાષમાં ખડ્રગ એટલે ગ ́ડક, તલવાર, શી ગડું' અને બુદ્ધના ભેદ રૂપે કહેલ છે ઃ~~
વિડિમથી મૃગ વિશેષ સમજાય છે, તથા દેશી શાસ્ત્રમાં વિડિમના અર્થ માલમૃગ અને ગંડ કહ્યો છે.
ઔપપાતિક સૂત્રમાં ચિહ્નના વિભાગ આ પ્રમાણે છે :
૧. સૌધર્મ, ૨. ઇશાન, ૩. સનત્કુમાર, ૪. માહેન્દ્ર, પ. બ્રહ્મ, ૬. લાંતક, ૭. મહાશુક્ર, ૮. સહસ્રાર, ૯-૧૦. આનત-પ્રાણત, ૧૧-૧૨. આરણ-અચ્યુતના ઇન્દ્રો જિનેશ્વર દેવને વંદન કરવા આવે તે વખતે ૧. પાલક, ૨. પુષ્પક, ૩. સૌમનક, ૪. શ્રીવત્સ, ૫. ન`દ્યાવત, ૬. કામગમ, ૭. પ્રીતિગમ, ૮. મનેાશ્ત્ર, ૯-૧૦. વિમલ, ૧૧-૧ર. અને સતાભદ્ર નામના વિમાનામાંથી નીચે ઉતરે છે. ત્યારે તેમના મસ્તક ઉપર અનુક્રમે ૧. મૃગ, ૨. પાડા, ૩, જંગલી સૂકર, ૪. એકડા, પ. દેડકેા, ૬. ઘેાડા, ૭. હાથી, ૮. સર્પ, ૯. ગેંડા, ૧૦. વૃષભ, આદિના પ્રગટ ચિહ્નવાળા મુકુટ હાય છે. તથા તે મુગુટા રત્નાદિની કાંતિથી પ્રકાશિત પ્રકટ મૃગાદિના ચિહ્નવાળા હોય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
