Page Text
________________
ગ્રંથ સ્મૃતિ સંદર્ભ
૫૮૫
વિ
. ભારતીય ભૂમિના
સઇ શકાય છે. અરોના શિખર, 9
થી ઊચી છે. વૃક્ષોની
નિર્મિત સૂર્યદેવનું મંદિર તેજ અત્રેની પરમ વિશેષતા છે. છે. હનુમાનને જન્મ ત્યાં થયેલ. હમ્પીની આજુબાજુના સંસારના મહાનતમ મંદિરમાં તેની ગણના થાય છે. આ વિસ્તારમાં રામાયણ કાળના સ્થળો પથરાયેલા મનાય છે. પંપ મંદિર ૧૮૯૩માં રેતમાંથી ખોદી કાઢવામાં આવ્યું હતું. કપિલ સરોવર, ત્રષિમુખ પર્વત માતંગ પર્વત, મલયવન પર્વત સંહિતા અનુસાર કેનાક મેત્રેયવનમાં આવે છે. શઅને વગેરે વિરૂપાક્ષ તીર્થને મોટો મહાભ્ય છે. હમ્પી અથવા કૃષ્ણ શ્રાપ આપેલ પણ પછીથી મુક્તિના ઉપાય તરીકે તેને પપ્પાપતિનું પ્રાચીન તીર્થ વિજયનગર રાજ્યના અસ્તિત્વ મૈત્રેય વનમાં જઈને સૂર્યની ઉપાસના કરવાની સલાહ અપાઈ પૂર્વનું છે. બ્રહ્માની પુત્રી પમ્પાદેવીએ હેમકૂટ પર્વત પર ચંદ્રભાગા નદીમાં સ્નાન કરીને સૂર્યના ૨૧ નામના ઉચ્ચાર તપ કરેલું. કહેવાય છે. વિશ્વેશ્વરે પ્રગટ થઈને તેને પિતાની શ્રી શમ્સ રેગ મૂક્ત છે. આથી શખે જળમાં કમળપર પત્ની બનાવી હરિહર અને બુક્કાએ નગરની સ્થાપના કરી આસન સૂર્યની બિમ્બ સ્થાપના કરી. પછી મંદિરનું નિર્માણ અને પપ્પાપતિ અથવા વિરૂપાક્ષને પોતાના મુખ્ય દેવ બનાવી થયે. એરિસા રાજ્યના ૧૨ વર્ષના રેવન્યુને મંદિર નિર્મા- મંદિર નિર્માણ કરાવ્યું. આજે પણ નગરના અવશે અસ્તિણમાં ખર્ચ થયે. ત્યારે વાર્ષિ. ૩ કરોડની મહેસુલી આવક ત્વવાન છે. વિજયનગરમાં સ્થિત પત્થરને રથ દર્શનીય છે. થતી હતી. આ કેણાક મંદિરના નિર્માણમાં ૩૬ કરોડને ખર્ચ થયેલ. પાછળથી સૂર્ય બિઅને કેણુકથી હઠાવી લઈ ? પૂરી મંદિરમાં સ્થાપવામાં આવેલ. કાળા પહાડ નામના યવને
ગિરનાર ક્ષેત્ર વિષેને નિમ્ન શ્લેક દષ્ટવ્ય છેઆ મંઢરને નાશ કરેલ તેમ ઇતિહાસ આલેખે છે.
વસ્ત્રાપથે દેવો ભવ: સ્થિત દાદર રેવતકે વ્યવસ્થિત: ૪૫ શુચીમ
અખેતિ દેવી ગિરિમૂહ્નિ સંસ્થિતા દેવાશ્ચ સર્વે પરિતઃ પ્રતિષ્ઠિતાઃ શુચીન્દ્રમમાં ત્રિમૂર્તિ મંદિરો આવેલા છે. બ્રહ્મા
જુનાગઢ શહેરથી ૧૦ માઇલ પૂર્વે ગિરનાર આવેલ વિષ્ણુ અને મહેશ ત્રિદેવ છે. મંદિરની સ્થાપત્ય કળા ઉત્તમ
છે. સમુદ્રની સપાટીથી ૩,૫૦૦ ફીટની ઊંચાઈ ધરાવતો ગિરના પ્રકારની છે. ભારતીય ભૂમિના છેડે અત્રેથી સૂર્યોદય તથા
ગગન સાથે વાત કરે છે. અમ્બામાતા, ગેરખટી, એગડ સૂર્યાસ્ત એક જ સમુદ્રમાં ઉદય અસ્ત જોઈ શકાય છે. અરોની
શિખર, ગુરુદત્તાત્રય અને કાલિકા ચોટી મુખ્ય શિખર છે. દેવી સદા કન્યા કુમારી છે. શિવ અને કન્યા મળી નહિ
ગોરખાટી સૌથી ઊંચી છે. વૃક્ષોના વનથી ઘેરાયેલે ગિરિ શક્યા. અને કન્યા કુમારી તરિક્ષમાં રહી અને શિવ શુચી
રમણીય છે. રાજા ખેંગારના મહેલ તથા જૈન મંદિર દર્શનીય ન્દ્રમાં રહ્યા. નકકી કરેલ લગ્ન દૈવયેગથી અટવાઈ પડેલું તે
છે. નેમિનાથનું મંદિર ખરેખર ભવ્ય છે. પર્વત પર ત્રણ કુંડ આજ સુધી અપ મનાય છે. અત્રિ ઋષિ અને અનસુયાની
પણ છે. ગૌમુખી, હનુમાનધારા તથા કમંડલ કુંડના નામોથી વાત પણ અમે વિખ્યાત છે. ત્રણે દેવે પરીક્ષા લેવા આવેલા.
તો ઓળખાય છે. ભૈરવ જાપાના સ્થાનેથી લેકે ખીણમાં કૂદી અનસૂયાને નગ્ન જેવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી ત્યારે તેણીએ ત્રણે
પડતા તેમ કહેવાય છે. વાઘેશ્વરી દરવાજા ઉપરનો ભાગ વસ્ત્રાઉપર પાણી છાંટયું. જેથી તેઓ ત્રણ બાળક બની ગયા.
પથી કહેવાય છે. દામોદર કુંડ બાજુમાં આવતાં સમ્રાટ અશોક, ત્રિમૂતિ ત્યારથી ત્યાં બિરાજે છે. ગૌત્તમ ઋષિએ ઈન્દ્રને
રુદ્રદામાં અને સ્કંદગુપ્તના શિલાલેખ જોવા મળે છે. આ શ્રાપ આપેલે કારણ કે તેણે તેણીને ભષ્ટ કરેલી, શ્રાપ પામેલ
આખેય વિસ્તાર એતિહાસિક તેમજ ધાર્મિક તથા સાંસ્કૃતિક ઇન્ડે ત્રિમૂર્તિની તપશ્ચર્યા કરી અને ઉકળતા ઘીમાંથી પસાર
દષ્ટિએ મહત્વપૂર્ણ છે. થઈ શ્રાપની મુકિત મેળવી તેથી આ મંદિર શુચિન્દ્રમ કહે. વાયું. આ મંદિરને ગોપુરં દર્શનીય છે જે ૧૩૪ ટ ૭૮ કું? કાણ ઊંચે છે.
કુંભકોણ દક્ષિણ ભ રતનું મહત્વ પૂર્ણ સ્થાન છે. ત્યાં ૪૬ વિજયનગર
આવેલા મદિર અને ગોપુરમ્ દર્શનીય છે. વિષ્ણુ મંદિરને | વિજયનગરની નવ ૧૩૩૬માં પડી હતી એમ મનાય
ગેપુર ૧૪૭ ફીટ ઊંચે છે. ૧૨ માળને આ ગેપુર આદ્ધિછે. હરિહર અને બુકકા તેના સ્થાપક હતા અને મયવ તેના
તીય છે. શિવ મંદિર પ્રાચીનતમ છે. અને મહામહત્વપૂર્ણ મંત્રી નિતા વિજયનગર દક્ષિણું ભારતનું કાશી બની ગયું. હૈ
કુંભેશ્વર મંદિર પવિત્ર મનાય છે, માતંગ પર્વત, યમુખ પર્વત આ ક્ષેત્રમાં જ આવે છે.
૪૯ ગાલિયર અને તુંગ ભદ્રા નદી પણ ત્યાં જ વહે છે . સીતા સરોવર અને મલયવન પર્વત પણ આજ ભૂમિમાં છે, તુંગભદ્રા નદીના | મધ્યભારતનું ગ્વાલિયર એતિહાસિક સ્થાન છે ઊંચી ઉત્તર કાંઠે કીકીધાની કલ્પના છે. વિજયનગરથી તે ત્રણ માઈલ ટેકરી પર આવેલ ગ્વાલિયરનો કિલે દર્શનીય ઈમારત છે. દર છે. કીકીધાથી બે માઈલ દક્ષિણે પમ્યા સરોવર આવેલું ગુપ્ત, હણ, કછવાહા, પ્રતિહાર, મર, પઠાણ, મેગલ, અંગ્રેજ મનાય છે. અત્રેથી ઇત્તર પશ્ચિમે અંજનિ પર્વત પણ આવેલ તથા મરાઠા લોકેાનાં અનેક અવશેષ વાલિયરના કીલ્લામાં
વાત પણ અનેક મનાય છે. અવિવાાિ અટવાઈ પડેલું તે
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 005145 |
| Book Title | Bharatiya Asmita Part 2 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Nandlal B Devluk |
| Publisher | Yogesh Advertising Service Bhavnagar |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 1042 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 48 MB |