________________
४२७
कूडो
चौदमो अने पन्दरमो सैको 'थापणिमोसु' एटले आवेली थापणने चोरी लेवी अर्थात् कोई घरे आवीने थापण मूकी गयुं होय ते ज्यारे पार्छ थापण लेवा आवे त्यारे नामुकर जq तेनुं नाम 'थापणिमोसु'. 'थापणि' पदनी व्युत्पत्ति चर्चाई गई छे. 'मोसु' ना मूळमां ‘मुष्' 'चोर' धातु छे. 'मुष्' ऊपरथी भाववाचक नाम — मोष' अने ते ऊपरथी · मोसु'. कुडउ एटले कूडो-खोटो. कुडी एटले खोटी. मूळ शब्द · कूट'
छे. ते ऊपरथी कूटक-कूडय-कूडउ अने स्त्रीलिंगे " कुडी. — कूट' शब्दना अर्थो आपतां हेमचंद्र लखे छे के " माया, दम्भ, अनृत अने तुच्छ वगेरे" ( अनेकार्थसं० कां० २, श्लो० ८३ ) प्रस्तुतमां — कूट' शब्दने — अनृत'-जूटुं-असत्यअर्थनो समझवानो छे.
विढाविढि एटले वढवाड के वढवेड. चालु — वढवाड' के ' वढवेड' नुं मूळ — विढाविढि' छे. संस्कृत धातुसंग्रहमा — व्यधंच्–ताडने' (धातु
पारा० पृ० १७२) अने वर्धण-छेदन-पूरणयोः वढवाड
(धातुपारा० पृ० २५६ ) एवा बे धातुओ छे. 'व्यध्' ऊपरथी 'विध् ' + आविध्-' विधाविध ' ए ऊपरथी के ' व ' ऊपरथी वड + आवड- वडावड्ड' ए ऊपरथी - विढाविढि' के आजनुं वढवेड 'वा — वढवाड' पद आवेलुं छे. ऊपरनी व्युत्पत्तिमां अर्थसंदर्भ अने वर्णपरिवर्तन ए बन्ने दृष्टि समुचितपणे रहेली छे अथवा 'विढाविढि' शब्द देश्य होय.
छानउ-छान-कोई न जाणे तेवु. छन्नम्-छन्नकम् छन्नयं-छन्नउंछानउ-छा- ए रीते ए पद आवेलुं छे. 'छन्न' नो धात्वर्थ · ढांकेलं' छे, परंतु अहीं तेनो ते अर्थसंकुचित करी तेने मात्र 'गुप्त' अर्थमां समझवानुं छे.
३१३ ‘उवासगदसाओ ' सूत्रमा 'कूडलेहकरणे' एवो प्रयोग मळे छे. तेमांनो 'कूड' शब्द 'खोटा' अर्थनो छे.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
