SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 45
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ पाणिनीय-अष्टाध्यायी-प्रवचनम् टित्, निपातनाण्णत्वम् । वा०-सम्भस्त्राजिनशणपिण्डेभ्य: फलात् । सफला । भस्त्रफला। अजिनफला। शणफला। पिण्डफला। त्रिफला-द्विगौ । बहुव्रीहौ-त्रिफली संहतिः। वा०-सत्प्राक्काण्डप्रान्तशतैकेभ्य: पुष्पात् । सत्पुष्पा। प्राकपुष्पा। 'पाककर्ण०' (४।१।६४) इति डीषोऽपवाद: । वा०-शूद्रा चामहत्पूर्वा जाति: । क्रुञ्चा । उष्णिहा। देविशा-हलन्ताः । ज्येष्ठा । कनिष्ठा मध्यमा-पुंयोग: । कोकिला-जाति: । वा०-मूलान्नञः। अमूला । इति अजादयः।। आर्यभाषा: अर्थ-(अजाद्यतः) अजादिगण में पठित और अकारान्त प्रातिपदिकों से परे (स्त्रियाम्) स्त्रीलिङ्ग में (टाप्) टाप्-प्रत्यय होता है। उदा०-(अजादि) अजा । बकरी। एडका । भेड़। कोकिला । कोयल। चटका। चिड़िया। अश्वा । घोड़ी। (अत्) खट्वा । खाट। देवदत्ता । नामविशेष । सिद्धि-(१) अजा। अज+टाप् । अज+आ। अजा। अजा+सु । अजा। यहां अज' प्रातिपदिक सूत्र से 'टाप्' प्रत्यय है। शेष कार्य पूर्ववत् (४।१।२) है। ऐसे ही-एडका आदि। (२) खट्वा । यहां खट काङ्क्षायाम्' (भ्वा०प०) धातु से 'अशुषि०’ (उणा० १।१५१) से क्वन् प्रत्यय है। खट्+क्वन्। खट्व । खट्व+टाप् । खट्वा+सु। खट्वा । अकारान्त खट्व' प्रातिपदिक से इस सूत्र से 'टाप्' प्रत्यय है। (३) देवदत्ता। पूर्ववत्। ङीप-प्रत्ययप्रकरणम् डीप (१) ऋन्नेभ्यो डीप।५। प०वि०-ऋत्-नेभ्य: ५।३ डीप् १।१। स०-ऋतश्च नाश्च ते-ऋन्नाः, तेभ्य:-ऋन्नेभ्यः (इतरेतरयोगद्वन्द्वः)। अन्वय:-ऋन्नेभ्य: स्त्रियां डीप् । अर्थ:-ऋकारान्तेभ्यो नकारान्तेभ्यश्च प्रातिपदिकेभ्य: स्त्रियां डीप्-प्रत्ययो भवति। Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.003298
Book TitlePaniniya Ashtadhyayi Pravachanam Part 03
Original Sutra AuthorN/A
AuthorSudarshanacharya
PublisherBramharshi Swami Virjanand Arsh Dharmarth Nyas Zajjar
Publication Year1998
Total Pages624
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari
File Size22 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy