Page Text
________________
गुरुतत्त्वविनिश्वये द्वितीयोल्लासः ]
पचक्खो विअ दुविहो, इंदियणोईदिएहि णायव्वो । मो विसए बिइओ, ओहीमणकेवलेहि तिहा ॥ ६ ॥
'तत्थ'त्ति । 'तत्र' पञ्चविधे व्यवहारमध्ये व्यवहारकार्येण प्रविभक्तं - दानाभवत्प्रायश्चित्तकर्त्तव्यताविषयविभागावच्छिन्नं 'विशिष्टम्' अन्यानुपजीविप्रामाण्यकं 'ज्ञानम्' आगमः, उपचारात्तन्मूलः शब्दोऽपि । 'स' आगमः प्रत्यक्ष परोक्षभेदेन द्विविधो ज्ञातव्यः || ५ ॥ 'पच्चक्खो वि अ'ति । प्रत्यक्षोऽपि चागमो द्विविध इन्द्रियनोइन्द्रियाभ्यां ज्ञातव्यः । ' प्रथम ः ' इन्द्रियप्रत्यक्षागमः ' विषये' रूपादौ ज्ञातव्यः, यदाह - "इंदियपच्चक्खो वि य, पंचसु विसएसु यध्वो ।” त्ति, इदं चागमनिक्षेपसामान्याभिप्रायेणोच्यते न तु प्रकृताभिप्रायेणेति द्रष्टव्यम् । 'द्वितीयः ' नन्द्रियप्रत्यक्षागमोsवधिमनः पर्याय केवलज्ञानैस्त्रिविधः || ६ ||
પ્રતિજ્ઞા પ્રમાણે જ કહે છે :પાંચ પ્રકારના વ્યવહારમાં વ્યવહારકય થી પ્રવિભક્ત વિશિષ્ટ જ્ઞાન આગમ व्यवहार छे. (अशुभ अर्याना उपयारथी) ज्ञाननु भूस (अरण) शब्द पशु आजभ છે. પ્રવિભક્ત એટલે કેટલુ* પ્રાયશ્ચિત્ત આપવું ? કેટલુ' પ્રાયશ્ચિત્ત આવે? પ્રાયશ્ચિત્ત કેવી રીતે કરવું ? એ વિષયના વિભાગવાળુ`. વિશિષ્ટ એટલે પેાતાની પ્રામાણિકતાના બીજા ઉપર આધાર ન રાખનાર. અર્થાત્ ાતે જ પ્રમાણરૂપ હોય તે વિશિષ્ટ જ્ઞાન છે. આગમ પાતે જ પ્રમાણુરૂપ છે. તેની પ્રામાણિકતા ખીજાના આધારે સિદ્ધ થતી નથી.]
આગમ પ્રત્યક્ષ અને પરેાક્ષ એમ બે પ્રકારે છે. પ્રત્યક્ષ પણ ઇન્દ્રિય અને નાઇંદ્રિય એમ બે પ્રકારે છે. આંખ વગેરે ઇંદ્રિયથી થતુ' રૂપાદિનું જ્ઞાન ઇંદ્રિય પ્રત્યક્ષ છે. (વ્ય. ઉ. १० ॥. २०२ भां)उछु छे -“द्रिय प्रत्यक्ष पशु पांय विषयोभां लगुवा," અહીં ઇંદ્રિય પ્રત્યક્ષની પ્રસ્તુતમાં જરૂર નથી. એટલે અહીં ઇન્દ્રિય પ્રત્યક્ષનું વર્ણન પ્રસ્તુત વિષયની દૃષ્ટિએ નથી કર્યું, કિ ંતુ આગમના=(જ્ઞાનના) નિક્ષેપ સામાન્યની દૃષ્ટિએ કર્યુ છે. અર્થાત્ આ પણ જ્ઞાન છે એમ સામાન્યથી જણાવવાની દૃષ્ટિએ ઇંદ્રિય પ્રત્યક્ષનું વર્ણન કર્યુ” છે. નેઇન્દ્રિય પ્રત્યક્ષ આગમના અવધિજ્ઞાન, મન:પર્યવજ્ઞાન અને કેવલજ્ઞાન એમ र छे. [-]
[ १७५
एतेषामवधिज्ञानादीनां त्रयाणां नोइन्द्रियप्रत्यक्षत्वाविशेषेऽपि व्यवहारदानेऽन्यापेक्षानपेक्षाभ्यां विभागमाह
कसुअनाणा विक्खा, ववहारं दिति ओहिमणनाणी । केवल नाणेणं चिय, केवलनाणी तयं दिति ॥७॥
Jain Education International
'कय'त्ति । अवधिमनः पर्यायज्ञानिनौ प्रायश्चित्तनिमित्त परिणामादिभेदे स्वतः प्रवर्त्तमानावपि विशे कृता श्रुतज्ञानस्यापेक्षा याभ्यां तौ तथा व्यवहारं ददतः श्रुतस्यादेशेनारूपिविष
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001507 |
| Book Title | Gurutattvavinischay Part 1 |
| Original Sutra Author | Yashovijay Upadhyay |
| Author | Rajshekharsuri |
| Publisher | Jain Sahitya Vikas Mandal |
| Publication Year | 1985 |
| Total Pages | 416 |
| Language | Prakrit, Sanskrit, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari & Principle |
| File Size | 30 MB |