SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 640
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ अष्टम अध्याय ५८३ अथ स्थापनास्तवमाह कृत्रिमाकृत्रिमा वर्णप्रमाणायतनादिभिः। व्यावर्ण्यन्ते जिनेन्द्रार्चा यवसौ स्थापनास्तवः ॥४०॥ आयतनं-चैत्यालयः । आदिशब्देन संस्थानदीप्त्यादयः । जिनेन्द्रार्चा:-जिनेन्द्राणां तीर्थकराणां चतुविशतेरपरिमितानां वा अर्धाः प्रतिमाः । तत्र चतूविशतेः कृत्रिमा ( इतरेषां चाकृतिमा ) इति योज्यम् । उक्तं चाचारटीकायाम्-'चविंशतितीर्थकराणामपरिमितानां वा कृत्रिमाकृत्रिमस्थापनानां स्तवनं चतुर्विंशतिस्थापनास्तव इति अथवा अकृत्रिमा इत्युपचारादुभयत्रापि योज्यम् ॥४०॥ अथ द्रव्यस्तवमाह वपुर्लक्ष्मगुणोच्छ्रायजनकादिमुखेन या। लोकोत्तमानां संकोतिश्वित्रो द्रव्यस्तवोऽस्ति सः ॥४१॥ लक्ष्माणि-धीवृक्षादिलक्षणानि वृषभादिलाञ्छनानि च । तत्राष्टोत्तरशतं लक्षणानि व्यञ्जनानि च नवशतानि आर्षे पञ्चदशे पर्वणि । तानि 'श्रीवृक्षशंखाब्ज' इत्यादिना 'व्यञ्जनान्यपराण्यासन् शतानि नवसंख्यया' १२ इत्यन्तेन प्रबन्धेनोक्तानि वेदितव्यानि । चिन्हानि यथा 'गौगंजोऽश्वः कपिः काकः सरोज स्वस्तिकः शशी। मकरः श्रीयुतो वृक्षो गण्डो महिषसूकरी ॥' 'सेधा वजं मृगश्छागः पाठीनः कलशस्तथा । कच्छपश्चोत्पलं शंखो नागराजश्च केशरी ॥ इत्येतान्युक्तदेशेषु लाञ्छनानि प्रयोजयेत् ।' [ ] स्थापना स्तवको कहते हैं चौबीस अथवा अपरिमित तथंकरोंकी कृत्रिम और अकृत्रिम प्रतिमाओंका जो रूप, ऊँचाई चैत्यालय आदिके द्वारा स्तवन किया जाता है उसे स्थापना स्तव कहते हैं। यहाँ इतना विशेष जानना कि चौबीस तीर्थंकरोंकी मूर्तियाँ तो कृत्रिम होती हैं किसीके द्वारा बनायी जाती हैं। शेष अकृत्रिम होती हैं ॥४०॥ द्रव्य स्तवको कहते हैं शरीर, चिह्न, गुण, ऊँचाई और माता पिता आदि की मुख्यता से जो लोकोत्तम तीर्थंकरोंका स्तवन किया जाता है वह आश्चर्यकारी अथवा अनेक प्रकारका द्रव्य स्तव है॥४१॥ विशेषार्थ-शरीरके द्वारा स्तवनका उदाहरण इस प्रकार है-नौ सौ व्यंजन और एक सौ आठ लक्षणोंके द्वारा शोभित और जगत्को आनन्द देनेवाला अर्हन्तोंका शरीर जयवन्त होओ। मैं उन जिनेन्द्रोंको नमस्कार करता हूँ जिनके मुक्त होनेपर शरीरके परमाणु बिजलीकी तरह स्वयं ही विशीर्ण हो जाते हैं । १. 'सनवव्यञ्जनशतैरष्टाग्रशतलक्षणैः ।। विचित्र जगदानन्दि जयतादहतां वपुः॥ जिनेन्द्रान्नौमि तान्येषां शारीराः परमाणवः । विद्युतामिव मुक्तानां स्वयं मुञ्चन्ति संहतिम् ॥' [ Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org
SR No.001015
Book TitleDharmamrut Anagar
Original Sutra AuthorN/A
AuthorAshadhar
PublisherBharatiya Gyanpith
Publication Year1977
Total Pages794
LanguageHindi, Sanskrit
ClassificationBook_Devnagari, Principle, & Religion
File Size19 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy