Page Text
________________
જુગાર જેવા વ્યસનોથી સ્ત્રીઓને જે યાતના સહેવાની આવે છે તેવું આ ધર્મમાં નજરે પડતું નથી. આગમ-ગ્રંથ ‘જ્ઞાતા ધર્મકથા’ માં રાજા દ્રુપદ દ્રૌપદીને જાતે એના પતિની પસંદગી કરવાનું કહે છે. ‘ઉપાસક દશાંગ’ નામના ગ્રંથમાં મહાશતક પોતાની પત્ની રેવતી પર ધાર્મિક શ્રદ્ધા, ભોજન કે આચાર-વ્યવહારની બાબતમાં કોઈ જબરદસ્તી કરતો નથી. આનંદ જેવા શ્રાવકોની પત્ની આનંદપૂર્વક પતિનું અનુસરણ કરીને મહાવીરના ઉપાસક તરીકેના વ્રતો સ્વીકારે છે. આ રીતે આગમયુગથી સ્ત્રીને પોતાની ધર્મશ્રદ્ધા અને એની જીવનશૈલી અંગે પૂર્ણતયા મુક્તિ આપવામાં આવી હતી. સાધ્વીઓ સાધુસંગથી જુદી રહીને સ્વતંત્રપણે વિચરણ કરતી હતી. પોતાની સુરક્ષાની વ્યવસ્થા સ્વયં કરતી હતી. સુરક્ષા કરનારી સાધ્વીને પ્રતિહારી જેવા પદ પર નિયુક્ત કરાતી હતી.
ભગવાન મહાવીરે બ્રહ્મચર્યનો મહિમા કર્યો. શ્રી પાર્શ્વનાથ ભગવાનના ચતુર્યામ ધર્મમાં પાંચમા યામ બ્રહ્મચર્યનું ઉમેરણ કર્યું. પુરુષની પેઠે સ્ત્રી પણ વિવાહનો અસ્વીકાર કરી બ્રહ્મચર્યનો સ્વીકાર કરી શકતી હતી. બ્રાહ્મી, સુંદરી, મલ્લિ, ચંદનબાળા અને જયંતી જેવી સ્ત્રીઓએ વિવાહનો અસ્વીકાર કરી આજીવન બ્રહ્મચર્યનું પાલન કર્યું. આસપાસની પરિસ્થિતિ અને અન્ય પ્રવર્તમાન પરંપરાઓમાં સ્ત્રી માટે વિવાહ કરવો તે અનિવાર્ય ગણાતું હતું, ત્યારે જૈન પરંપરામાં એમ માનવામાં આવ્યું નથી. લગ્ન કરવા કે ન કરવા એ પ્રશ્ન સ્ત્રીના વિવેક પર છોડવામાં આવે છે. જે સ્ત્રીઓ એમ માને કે અવિવાહિત રહીને તે પોતાની સાધના કરી શકશે તેમને વિવાહ કર્યા વિના દીક્ષિત થવાનો અધિકાર આપ્યો.
ભગવાન મહાવીરના સમવસરણ (ઉપદેશ સભા) માં સ્ત્રીઓને પુરુષો જેટલી જ પૂર્ણ સ્વતંત્રતા હતી. કશા સંકોચ કે પ્રતિબંધ વિના સ્ત્રીઓ એમાં આવતી,
૨૬
જ્ઞાનધારા - ૧૯
ઉપદેશ શ્રવણ કરતી અને સભામાં પોતાની જિજ્ઞાસા પૂછીને જયંતીની માફક પોતાના સંશયોનું સમાધાન મેળવતી.
આમ, જૈન ધર્મમાં સ્ત્રીઓનું સ્થાન ઘણું ઉચ્ચ અને મહત્ત્વપૂર્ણ છે. માતા તરીકે એણે તીર્થંકરોને જન્મ આપ્યો છે. પત્ની તરીકે એ પ્રેરણારૂપ બની છે. સ્વતંત્રપણે વિશાળ વેપાર-ઉદ્યોગ ચલાવ્યો છે. શીલના રક્ષણ માટે કે શત્રુને પરાજિત કરવા માટે એણે કદી પાછી પાની કરી નથી. એની વિદ્વત્તા સર્વત્ર સન્માન પામી છે અને એ જ રીતે સાધ્વીઓએ પણ આધ્યાત્મિક પ્રગતિની ઊંચાઈનું ઉદાહરણ રજૂ કર્યું છે. નારીમુક્તિ, નારીસ્વાતંત્ર્ય અને નારીવિકાસ એ ત્રણેય બાબતો આ ધર્મના પાયામાં છે, જે આવતી કાલના જગતને નારીસ્વાતંત્ર્યની બાબતમાં નવી દિશા ચીંધી શકે તેમ છે.
(આંતરરાષ્ટ્રીય ખ્યાતિ પ્રાપ્ત સાહિત્યકાર પદ્મશ્રી કુમારપાળ દેસાઈના દેશ-વિદેશમાં પ્રવચનો યોજાતા રહે છે. તેમના ૧૦૦ થી વધુ પુસ્તકો પ્રગટ થયા છે. ઈન્સ્ટીટ્યુટ ઓફ જૈનોલોજી, ગુજરાત વિશ્વકોશ, જૈન વિશ્વકોશ સહિત અનેક સંસ્થાઓ સાથે સંકલાયેલા છે. ગુજરાત સમાચારના વરિષ્ઠ કોલમ લેખક છે.)
જૈન ધર્મની ગઈકાલ, આજ અને આવતીકાલ
| SR No. | 034452 |
| Book Title | Jain Dharmni Gai Kal Aaj Ane Aavti Kal |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gunvant Barvalia |
| Publisher | Arham Spiritual Center |
| Publication Year | 2019 |
| Total Pages | 86 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 1 MB |