Yogdrushti Samucchaya New Edition Part 01 and 02

SR No.: 034350
Original Sutra Author: Haribhadrasuri
Author: Bhagvandas Mehta
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2018
Total Pages: 844
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 160 MB

Page 800

(૭૨૪)
ગદષ્ટિસમુચ્ચય (૨) અથવા યમનું ફલ ઉપશમ અર્થાત્ સર્વત્ર કષાયાદિની ઉપશાંતિ છે, જે અહિંસાદિ યમ પાળે છે, તેને ક્રોધાદિ કષાય ઉપશાંત થઈ જાય છે, અને તે બીજાઓના કષાયને પણ ઉપશાંત કરે છે. કારણકે અહિંસા-સત્યાદિથી ક્રોધાદિ કષાયના ઘણું ઘણું કારણે સ્વયમેવ દૂર થઈ જાય છે, અને અહિંસક સત્ય વક્તાને ચારિત્ર પ્રભાવ અન્ય જીવ પર પણ સહજ સ્વભાવે પડે છે, તેથી સ્વ–પરના કષાયને ઉપશમ થાય છે. (૩) અથવા અહિંસાદિ યમ જે સેવે છે, તે સમભાવરૂપ શમને-શાંતિને પામે છે. કારણ કે સમભાવી આત્મા “સર્વ જગજતુને સમ ગણે છે, માન-અપમાન, વંદક–નિદક આદિને સમ ગણે છે, એટલે તેને વિષમતારૂપ અશાંતિ હોતી નથી. (૪) અથવા અહિંસાદિ જે પાળે છે, તેને શમ અર્થાત્ સ્વરૂપશાંતિ ઉપજે છે, તે સ્વરૂપમાં સમાય છે. ઉત્કૃષ્ટ અહિંસાદિનું સહજ સ્વભાવિક ફળ સ્વરૂપમાં શમાવું એ છે, કારણ કે સ્વરૂપની ઘાત ન થવા દેવી અને પરભાવ પ્રત્યે ગમન ન કરવું, એ જ પારમાર્થિક ભાવ અહિંસાદિનું પરમ
સ્વરૂપ છે. એટલે આવા અહિંસાદિથી જીવ સમસ્ત પરભાવથી વિરામ પામી સ્વરૂપવિશ્રાંતિરૂપ પરમ આત્મશાંતિને ભજે છે, અર્થાત્ સ્વરૂપમાં સમાય છે. (જુઓ પૃ. ૩૯૫ તથા પૃ. ૫૭૨)
અથવા ઉલટી રીતે લઈએ તે સર્વત્ર શમના સારરૂપ યમપાલન જ છે. કારણ કે (૧) જીવ જ્યારે શમને પામે છે, અર્થાત કષાયની ઉપશાંતિને-ઉપશમને
પામે છે, ત્યારે તેના ધ-માન-માયા-લોભાદિ દુષ્ટ ભાવ મેળા પડે છે, શમને સાર યમ એટલે ક્રોધાદિને વશ થઈ તે હિંસાદિ કરતા નથી, અને સ્વાભાવિક
રીતે અહિંસાદિ પ્રત્યે જ ઢળે છે. (૨) અથવા જીવ જ્યારે અમનેશાંતિને પામે છે ત્યારે તે અન્યને પણ શાંતિ આપે છે, હિંસાદિથી પરને ઉપતાપ ઉપજાવતો નથી. (૩) અથવા જીવ જ્યારે શમને-સમભાવને પામે છે ત્યારે તે સર્વ જગત જીને સમ ગણતો હાઈ હિંસાદિ કરતો નથી અને અહિંસાદિ પાળે જ છે. (૪) અથવા જીવ જ્યારે સ્વરૂપવિશ્રાંતિરૂપ પરમ આત્મશાંતિને પામે છે, સ્વરૂપમાં સમાય છે, ત્યારે તે સ્વરૂપ અહિંસાદિરૂપ ઉત્કૃષ્ટ અહિંસાદિ યમપાલન કરે જ છે.
આમ યમપાલનને સાર શમ અને શમને સાર યમપાલન, એમ પરસ્પર સંકલિત છે. જે મુમુક્ષુ યમ એટલે ઉપરમ (વિરતિ) પામે છે, તે શમ એટલે ઉપશમ
પામે છે, અને જે શમ–ઉપશમ પામે છે, તે યમ–ઉપરમ પામે છે. યમ ત્યાં શમઃ કારણ કે જે કષાયાદિને ઉપશમ પામે છે તેને વિષયાદિ નિમિત્તે શમ ત્યાં યમ થતા હિંસાદિને ઉપરમ-વિરમણન અવશ્ય હોય છે, અને જેને વિષયા
થતી હિંસાદિને ઉપરમ હોય છે, તેને કષાયાદિનો ઉપશમ હોય છે, કારણ કે વિષયથી કષાય ને કષાયથી વિષય હોય છે, એટલે વિરતિ પામે છે તે શાંતિ પામે છે, અને શાંતિ પામે છે તે વિરતિ પામે છે. “જ્ઞાની ૮ વિરતિઃ તાત્પર્ય કે-(૧) જે પરભાવથી

Translation AI Generated

(724)
**The Collection of Gadasti (2)** or the fruit of Yama is Upshama, meaning the cessation of all Kshayas, such as anger, etc. The one who observes Yama, such as Ahimsa, etc., experiences the cessation of Kshayas, such as anger, etc., and also brings about the cessation of Kshayas in others. Because Ahimsa, Satya, etc., naturally eliminate the causes of Kshayas, such as anger, etc., and the influence of the character of the non-violent, truthful speaker naturally affects other beings, thus leading to the cessation of Kshayas in oneself and others. (3) Or, the one who serves Yama, such as Ahimsa, etc., attains Samabhava, a state of equanimity and peace. Because the soul that is equanimous considers all beings equal, considering honor and dishonor, praise and blame, etc., as equal, therefore, it does not experience the disharmony of unrest. (4) Or, the one who observes Yama, such as Ahimsa, etc., experiences Shama, meaning peace in one's own form, and becomes absorbed in that form. The natural fruit of the excellent Yama, such as Ahimsa, etc., is to become absorbed in one's own form. Because not allowing the destruction of one's own form and not moving towards external influences is the ultimate essence of Ahimsa, etc. Therefore, through such Ahimsa, etc., the being becomes free from all external influences and enjoys the ultimate peace of the soul, which is the peace of one's own form, meaning it becomes absorbed in its own form. (See page 395 and page 572)
Or, conversely, the observance of Yama is the essence of Shama everywhere. Because (1) when a being attains Shama, meaning the cessation of Kshayas, its evil thoughts of greed, pride, delusion, and attachment are eliminated. The essence of Shama is Yama, meaning that one does not succumb to anger, etc., and does not engage in violence, etc., and naturally leans towards Ahimsa, etc. (2) Or, when a being attains peace, it also brings peace to others, and does not cause suffering to others through violence, etc. (3) Or, when a being attains Shama, meaning equanimity, it considers all beings equal and does not engage in violence, etc., and observes Ahimsa, etc. (4) Or, when a being attains the ultimate peace of the soul, which is the peace of one's own form, and becomes absorbed in its own form, it naturally observes the excellent Yama, such as Ahimsa, etc.
Thus, the observance of Yama is the essence of Shama, and Shama is the essence of the observance of Yama, meaning they are mutually integrated. The seeker who attains Yama, meaning Uparam (restraint), also attains Shama, meaning Upshama (cessation), and the one who attains Shama-Upshama also attains Yama-Uparam. Yama is there, Shama is there, because the one who attains the cessation of Kshayas, etc., experiences Shama due to the objects of sense, etc., and there is necessarily Uparam-restraint from violence, etc., due to Yama. And the one who has Uparam from violence, etc., due to the objects of sense, etc., experiences the cessation of Kshayas, etc., because there is Kshaya from the object of sense, and the object of sense from Kshaya. Therefore, the one who attains restraint also attains peace, and the one who attains peace also attains restraint. "The wise one has 8 restraints, meaning (1) the one who is free from external influences...