________________
ਭੁਗਤੇ ਉਸੇ ਦੀ ਭੁੱਲ
21
ਇਹ ਤਾਂ ਸੰਸਕਾਰੀ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਕਰਤਾ : ਇੱਕ ਤਾਂ ਖੁਦ ਦੁੱਖ ਭੁਗਤ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਹੁਣ ਉਹ ਖੁਦ ਦੀ ਭੁੱਲ ਨਾਲ ਭੁਗਤਦਾ ਹੈ। ਉੱਥੇ ਦੂਸਰੇ ਲੋਕ ਆਪਣੀ ਜਰੂਰਤ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਅਕਲਮੰਦੀ ਦਿਖਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ, ‘ਓਏ, ਕੀ ਹੋਇਆ, ਕੀ ਹੋਇਆ?' ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਏਦਾਂ ਕਹਿ ਸਕਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਕੀ ਲੈਣਾ-ਦੇਣਾ? ਉਹ ਉਸਦੀ ਭੁੱਲ ਨਾਲ ਭੁਗਤ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਲੋਕ ਉਸਦਾ ਦੁੱਖ ਲੈ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ।
ਦਾਦਾ ਸ਼੍ਰੀ : ਏਦਾਂ ਹੈ ਨਾ, ਇਹ ਜੋ ਪੁੱਛਣ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਮਿਲਣ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਬਹੁਤ ਉੱਚ ਸੰਸਕਾਰ ਦੇ ਨਿਯਮ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਲਣ ਜਾਣਾ ਮਤਲਬ ਕੀ ਕਿ ਉੱਥੇ ਜਾ ਕੇ ਉਸ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ, ‘ਕਿਵੇਂ ਹੋ ਭਾਈ, ਹੁਣ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ?” ਤਾਂ ਉਹ ਕਹੇਗਾ, ‘ਠੀਕ ਹੈ ਹੁਣ।” ਉਸਦੇ ਮਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਓ.....ਹੋ, ਮੇਰੀ ਇੰਨੀ ਵੈਲੀਯੂ! ਕਿੰਨੇ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਮੈਨੂੰ ਮਿਲਣ ਆਉਂਦੇ ਹਨ! ਇਸ ਨਾਲ ਖੁਦ ਦਾ ਦੁੱਖ ਭੁੱਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਗੁਣਾਂ-ਭਾਗ
ਜੋੜਨਾ ਅਤੇ ਘਟਾਉਣਾ, ਇਹ ਦੋਵੇ ਨੈਚੁਰਲ ਐਡਜਸਟਮੈਂਟ ਹਨ ਅਤੇ ਗੁਣਾਂ-ਭਾਗ, ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਬੁੱਧੀ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਤਲਬ ਰਾਤ ਨੂੰ ਸੌਂਦੇ ਸਮੇਂ ਮਨ ਵਿੱਚ ਸੋਚਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪਲਾਟ ਮਹਿੰਗੇ ਪੈ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਸ ਜਗ੍ਹਾ ਤੇ ਸਸਤੇ ਹਨ, ਉਹ ਮੈਂ ਲੈ ਲਵਾਂਗਾ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅੰਦਰ ਗੁਣਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮਤਲਬ ਸੁੱਖ ਦਾ ਗੁਣਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਗਾਉਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸੁੱਖ ਦਾ ਗੁਣਾਂ ਕਰਦਾ ਹੈ ਇਸ ਲਈ, ਫਿਰ ਭਿਅੰਕਰ ਦੁੱਖਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਕਰੇ ਫਿਰ ਵੀ ਦੁੱਖ ਘੱਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ! ਸੁੱਖ ਦਾ ਗੁਣਾਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ? ‘ਏਦਾਂ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਚੰਗਾ, ਏਦਾਂ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਚੰਗਾ', ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ? ਅਤੇ ਇਹ
