________________
ਭੁਗਤੇ ਉਸੇ ਦੀ ਭੁੱਲ
ਭਾਵ ਇਹਨਾਂ ਬਾਪ-ਬੇਟੇ ਵਿੱਚ ਕੌਣ ਭੁਗਤ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਬਾਪ। ਇਸ ਲਈ ਬਾਪ ਦੀ ਹੀ ਭੁੱਲ। ਭੁਗਤੇ ਉਸੇ ਦੀ ਭੁੱਲ। ਇਹ ਲੜਕਾ ਜੂਆ ਖੇਲਦਾ ਹੋਵੇ, ਕੁੱਝ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੋਵੇ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਸਦੇ ਭਰਾ ਚੈਨ ਨਾਲ ਸੌਂ ਗਏ ਹਨ ਨਾ! ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਵੀ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਸੌਂ ਰਹੀ ਹੈ ਨਾ! ਅਤੇ ਇਹ ਅਭਾਗਾ ਬੁੱਢਾ ਇਕੱਲਾ ਜਾਗ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਉਸਦੀ ਭੁੱਲ। ਉਸਦੀ ਕੀ ਭੁੱਲ? ਤਾਂ ਕਹੀਏ, ਇਸ ਬੁੱਢੇ ਨੇ ਇਸ ਲੜਕੇ ਨੂੰ ਪਿਛਲੇ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ਵਿਗਾੜਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਪਿਛਲੇ ਜਨਮ ਦੇ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਰਿਣਾਨੁਬੰਧ ਬੰਧੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਣ ਬੁੱਢੇ ਨੂੰ ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਭੋਗਵਟਾ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੜਕਾ ਤਾਂ ਜਦੋਂ ਖੁਦ ਦੀ ਭੁੱਲ ਭੁਗਤੇਗਾ, ਉਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਭੁੱਲ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਵੇਗਾ। ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੌਣ ਦੁੱਖੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ? ਜੋ ਦੁੱਖੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਦੀ ਭੁੱਲ ਇਹ ਇੰਨਾ, ਇੱਕ ਹੀ ਕਾਨੂੰਨ ਸਮਝ ਗਿਆ ਤਾਂ ਪੂਰਾ ਮੋਕਸ਼ ਮਾਰਗ ਖੁੱਲਾ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।
I
7
ਫਿਰ ਉਸ ਬਾਪ ਨੂੰ ਸਮਝਾਇਆ, “ਹੁਣ ਉਸਦਾ ਸੁਲਟਾ ਹੋਵੇ, ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਰਸਤਾ ਤੁਸੀਂ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ। ਉਸਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਫਾਇਦਾ ਹੋਵੇ, ਉਸਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਹੋਵੇ, ਇਹੋ ਜਿਹਾ ਕੁੱਝ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਾ। ਮਾਨਸਿਕ ਉਪਾਧੀ (ਬਾਹਰ ਤੋਂ ਆਉਂਣ ਵਾਲੇ ਦੁੱਖ) ਨਾ ਕਰਨਾ। ਉਸਦੇ ਲਈ ਸ਼ਰੀਰਿਕ ਮਿਹਨਤ ਆਦਿ ਸਭ ਕਰਨਾ। ਪੈਸੇ ਹੋਣ ਤਾਂ ਦੇ ਦੇਣਾ, ਪਰ ਮਨ ਵਿੱਚ ਦੁੱਖੀ ਨਾ ਹੋਣਾ।
ਨਹੀ ਤਾਂ ਫਿਰ ਵੀ ਸਾਡੇ ਇੱਥੇ ਨਿਯਮ ਕੀ ਹੈ? ਭੁਗਤੇ ਉਸੇ ਦੀ ਭੁੱਲ ਹੈ। ਬੇਟਾ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀ ਕੇ ਆਇਆ ਤੇ ਆਰਾਮ ਨਾਲ ਸੌਂ ਗਿਆ ਅਤੇ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਾਰੀ ਰਾਤ ਨੀਂਦ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ। ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਮੈਂਨੂੰ ਕਹੋ ਕਿ ‘ਇਹ ਭੈਂਸੇ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੌਂ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਮੈਨੂੰ ਨੀਂਦ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ।” ਤਾਂ ਮੈਂ ਕਹੂੰਗਾ ਕਿ ਓਏ, ਤੁਸੀਂ ਭੁਗਤ ਰਹੇ ਹੋ ਇਸ ਲਈ ਤੁਹਾਡੀ ਭੁੱਲ ਹੈ। ਉਹ ਜਦੋਂ ਭੁਗਤੇਗਾ ਉਦੋਂ ਉਸਦੀ ਭੁੱਲ।
