SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 112
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ भावप्रकाश निघण्टुः भा. टी. । उपकुंचिका । सूक्ष्मोपकुञ्चिका तुत्था कोरंगी द्राविडी त्रुटि: । एला सूक्ष्मा कफश्वासकासार्शोमूत्रकृच्छ्रहृत् ॥६३॥ रसे तु कटुका शीता लघ्वी वातहरी मता । सूक्ष्मा, उपकुञ्चिका, तुत्था, कोरंगी, द्राविडी, त्रुटी यह छोटी इलायची के संस्कृत नाम हैं । इसको हिन्दीमें छोटी इलायची, फारसीमें डैल तथा अंग्रेजी में Sheleser Cardamum कहते हैं । ( ७० ) सुक्ष्म एला-रसमें कटु, शीतल, हलकी, वातनाशक तथा कफ, श्वास, काल, अर्श, मूत्रकृच्छ्र इनको नष्ट करती है ॥ ६३ ॥ त्वक । त्वक्पत्र च वरांगं स्याद् भृंगं चोचं मदोत्कटम् ६४ ॥ त्वचं लघूष्णं कटुकं स्वादु तिक्तं च रूक्षकम् । पित्तलं कफवातघ्नं कण्ड्वामारुचिनाशनम् ॥६५॥ हृद्वस्तिरोगवाताशःकृमिपीन सशुक्रहृत् । स्वपत्र, वरांग, भृंग, चोच तथा मदोत्कट यह त्वक्पत्रके संस्कृत नाम हैं। इसे हिन्दी में तेजपात और अंग्रेजी में Cinnamon कहते हैं 1 स्वपत्र - हलका गरम. कट्टु, मधुर, तिक्त, रूक्ष, पित्तवर्धक, कफवातनाशक, कण्डु, आम, अरुचि, हृदयके रोग, वस्तिकें रोग, वात, अर्श, कृमि, पीनस और शुक्रको नष्ट करता है ॥ ६४ ॥ ६५ ॥ दारुसिता । स्वस्वाद्वीतनुत्वक सा स्यात्तथा दारुसितामता ६६ उक्ता दारुसिता स्वाद्वी तिक्ता चानिलपित्तहृत् । सुरभिः शुक्रला वर्ण्य मुखशोषतृषापहा ॥ ६७ ॥ श्वकू, स्वाद्वी, तनुत्वक तथा दारुसिता यह दालचीनी के संस्कृत नाम हैं। इसे हिन्दी में दालचीनी,gyaफारसी में दानी तथा
SR No.034197
Book TitleHarit Kavyadi Nighantu
Original Sutra AuthorN/A
AuthorBhav Mishra, Shiv Sharma
PublisherKhemraj Shrikrishnadas
Publication Year1874
Total Pages490
LanguageSanskrit, Hindi
ClassificationBook_Devnagari
File Size16 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy