________________
પૂ.લબ્ધિસૂરિ મ. શિષ્યોને કહેતા હતા કે ‘તમે સંવત્સરીએ નવકારશી કરશો, તો હું ચલાવી લઈશ, પણ કોઈની નિંદા કરશો તો નહીં ચલાવું.' સંવત્સરીએ નવકારશી કરવામાં વધુ દોષ કે નિંદા કરવામાં વધુ દોષ ? નવકારશીમાં મજબૂરી હોઈ શકે છે, નિંદામાં મજબૂરીનો કોઈ અવકાશ જ નથી. ‘જસ્ટ વાત’ની અંદર આપણે કેટકેટલું સાંકળી લેતા હોઈએ છીએ, બે-ચાર વાક્યોની અંદર આપણે આપણા પુણ્યને બાળી નાંખતા હોઈએ છીએ, એનો આપણને અંદાજ જ નથી.
બજારમાં બે સખીઓ મળી. એકે વાત શરૂ કરી. પેલી તો એના પતિની નિંદા જ કર્યા કરે છે. મારા પિત ભલે જુગારી છે, દારૂ પીવે છે ને ચોરી ય કરે છે, તો પણ હું કોઈને કહેતી નથી.
‘જસ્ટ વાત'ના લેબલ નીચે ઢીંચાતો નિંદાનો રસ આપણા આત્માની ખૂબ ખૂબ ખાનાખરાબી કરે છે, યુધિષ્ઠિરને કોઈ ખરાબ ન'તો લાગ્યો, દુર્યોધનને કોઈ સારો ન'તો લાગ્યો. આપણને હકીકતમાં કોઈ નથી ‘લાગતું આપણી જાત જ ‘લાગતી' હોય છે. દોષો પ્રત્યેની આંતરિક આકર્ષણલાગણી વિના નિંદા શક્ય નથી. આ લાગણી આત્માની અધોગિત કરાવે એમાં શું આશ્ચર્ય છે ? માટે જ મહો.શ્રી યશોવિજયજી મહારાજા કહે છે –
નિંદક નિશ્ચે નારકી
નિંદા કરનારની નરકગતિ નિશ્ચિત છે.
કવિ ઋષભદાસજી કહે છે
—
માસખમણને પારણે એક સિક્સ્થ લઈ ખાય । પર નર નિંદા નવિ તજે નિશ્ચે નરકે જાય ॥
માસખમણને પારણે માસખમણનો તપ ચાલતો હોય, પારણે ફક્ત એક જ દાણો લેવાતો હોય, એ વ્યક્તિ પણ જો નિંદા ન છોડે તો એ નક્કી નરકમાં જવાનો.
નિંદા એ હિંસા છે. નિંદા એ હત્યા છે. આપણી નિંદા થાય એ જેમ આપણને ગમતું નથી એમ પોતાની નિંદા થાય એ કોઈને ગમતું નથી.
ફીલિંગ્સ
૨૭
